تعطیلی اقتصاد کشور تنها راه دولت برای حل ناترازی انرژی/ سیاست ناکارآمد مدیریت بحران انرژی در دولت چهاردهم

در امروزیا بخوانید؛

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری امروزیا؛همه جا را تعطیل کردیم که مصرف انرژی کم شود اما بیشتر شد ! این نکته مهمی است که استاندار تهران پس تعطیلی یک هفته ای تهران به دلیل صرفه جویی برق و گاز بر آن تاکید داشت. بحث مدیریت مصرف انرژی نیاز به مدیران کارآمدی دارد که کمتر به آن توجه می شود. تعطیلی تهران مصرف انرژی را بیشتر و آلودگی هوا را نیز افزایش داده است. امروز در دولت این به معنای مدیریت است!

ناترازی های انرژِی در ایران هرچند که قدمتی طولانی دارند اما در هر دوره ای شکلی جدید به خود می گیرند اما پاسخ ها تقریبا یکسان است؛ جوابی هایی مقطعی و با کارشناسی ضعیف که نهایتا عمرشان با گذر شرایط بحرانی به پایان می رسد اما خسارات مادی و معنوی از خود به جا می گذارند. اولین ناترازی های انرژی در ایران را شاید بتوان نوسانات عرضه نفت برای تامین سوخت وسایل گرمایشی و پخت و پز دانست که این ناترازی با شیوه هایی مانند جیره بندی و اعطای کوپن نفت مدیریت می شد و اولین مشکل آن خرید و فروش کوپن در بازار سیاه و پس از آن عرضه خارج از سهمیه بود.

پس از آن با رواج اجاق های گاز سوز و بخاری ها مشکل جدیدی به نام کمبود سیلندر های گاز ظهور کرد و پاسخ دولت به این مسئله نیز لوله کشی برای انتقال گاز طبیعی به تمام نقاط کشور بود؛ طرحی که بالافاصله صدای کارشناسان انرژی را درآورد و موجب اعتراض آنان به عدم توسعه سبد سوختی در کشور شد. اما طولی نکشید که با افزایش تقاضا برای گاز در بخش خانگی مسئله افت فشار در مناطق سردسیر و شهر های انتهای خطوط انتقال گاز طبیعی ظهور کرد. 

بر اساس آمار هم اکنون حدود ۷۵درصد گاز موردنیاز کشور از میدان گازی پارس جنوبی و مابقی نیز از سایر منابع تأمین می شود. تاکنون بیش ۳۹ هزار کیلومتر خط لوله برای انتقال گاز طبیعی احداث شده است که این نعمت خدادادی را به ۱۲۵۳ شهر و ۳۹۷۰۰ روستا و ۱۰۲ نیروگاه و بیش از ۳۲۱۰۰ مصرف کننده عمده صنعتی متصل می کند به گونه ای که بالغ بر ۹۸درصد جمعیت شهری و روستایی تحت پوشش شبکه گازرسانی هستند.

همچنین لازم به ذکر است که گازرسانی همچنان ادامه دارد و به طور مستمر به جمع شهروندان بهره مند از گاز افزوده می شود که به معنای افزایش میزان مصرف گاز در کل کشور است.

مصرف گاز به اندازه چین!

اما باید توجه داشت که دولت ایران یارانه سنگینی را نیز بر قیمت گاز طبیعی برای مشترکان اعمال می کند که شاید همین مسئله باعث شده است که سعید توکلی مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران در آبان ماه سال جاری طی اظهاراتی بگوید: ” مصرف گاز طبیعی ایران به عنوان سومین تولیدکننده گاز ۳.۵ برابر دنیاست؛ در هیچ جای دنیا ۷۲ درصد سبد انرژی کشور به گاز طبیعی وابسته نیست و این موضوع سبب شده مصرف گاز در ایران معادل گاز مصرفی کشور چین باشد. در ماه های سرد سال حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد گاز تحویلی به خطوط لوله از سوی مشترکان خانگی و تجاری و صنایع غیرعمده حمل ونقل و کشاورزی مصرف می شود اما در همین زمان باید به بخش های دیگر ازجمله صنایع عمده هم گازرسانی شود به همین دلیل در ماه های سرد روزانه حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب ناترازی ایجاد می شود.

بر اساس تحلیل های آماری پس از سال ۱۴۰۴ مجموع میزان تقاضا برای گاز طبیعی از ۱۰۰۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد گذشت و با فرض ادامه روند فعلی در سال ۱۴۲۰ به نزدیکی ۱۵۰۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد رسید. این در حالی است که پس از سال ۱۴۰۴ با توجه به آن که میدان گازی پارس جنوبی از نیمه عمر خود گذر کرده اگر سرمایه گذاری عظیمی برای فشار افزایی میادین گازی و کشف منابع جدید اتفاق نیفتد؛ میزان تولید گاز طبیعی روند کاهشی بخود گرفته و و تا سال ۱۴۲۰ به زیر ۵۰۰ میلیون مترمکهب در روز سقوط می کند!

تعطیل می کنیم حل می شود!

با توجه به تمامی تفاسیر ذکر شده بدیهی است که شرایط ناترازی گازی در کشور روز به روز تشدید شده و هر چند که گفته می شود بیش از ۵۰ درصد گاز تولیدی در کشور توسط بخش خانگی مصرف می شود اما به روند فعلی ممکن است در سال های آینده با قطعی گاز نیروگاه ها در ماه های گرم سال نیز مواجه شویم؛ چرا که روند رشد ناترازی شدید و وابستگی کشور ما به گاز طبیعی برای تامین انرژی بخش های مختلف عمومی و صنعتی و حتی تولید انرژی الکتریکی بسیار بالا است. 

این شرایط در ترکیب و بر محوری بودن صنایع فولادی و پتروشیمی در ایجاد رشد اقتصادی و نیاز مبرم این صنایع به گاز طبیعی برای ادامه فعالیت به معنای آینده ای تاریک برای رشد اقتصادی کشور است. آینده ای که در آن مجبور به سوزاندن مازوت در نیروگاه ها و آلودگی وحشتناک زیست محیطی و همچنین تحمل ناترازی های شدید انرژی در تمامی مقولات خواهیم بود. در این شرایط اولین واکنش دولت به این مقولات اجرای طرح های زمان بندی خاموشی و تعطیلی های گسترده بود. 

این در حالی است بنابر اظهارات ناصر بیکی رئیس اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی شهرستان اراک که به عنوان یکی از قطب های صنعتی کشور شناخته می شود با هر روز تعطیلی واحد های صنعتی ناشی از ناترازی انرژی ۵ هزار میلیارد تومان ضرر می دهیم. وی در ادامه ادامه اظهارات خود در مرداد ماه سال جاری گفته بود: ” من به عنوان تولید کننده در عجبم که چرا صادرات برق به عراق داریم پول حاصل از این صادرات را با هزار گرفتاری و در قالب کالا های نامربوط تهاتر می کنیم و کارخانه های کشور بابت این موضوع زیان می دهند.

در این شرایط این سوال مطرح می شود که چرا دولت به جای حمایت از طرح هایی که علاوه بر مقابله پایدار با مشکلات ناترازی انرژی در کشور تاثیر دارد به اقداماتی غیر کارشناسانه و ساده انگارانه مانند تعطیلی های گسترده روی می آورد. حال سوال می شود که چاره چیست؟

به انرژی های نو بها دهید

با توجه به آمار موجود برای احداث هر نیروگاه کوچک ۱۰۰ کیلوواتی خورشیدی حدود ۲ میلیارد تومان است که این نیروگاه می تواند به طور متوسط یک چهارم متوسط مصرف برق یک خانوار ایرانی در سال را تامین نماید. شاید رقم سرمایه گذاری ۲ میلیارد تومانی در نگاه اول هنگفت به نظر برسد اما زمانی که این مبلغ را با خسارت ۵ هزار میلیارد تومانی هر روز تعطیلی صنایع مقایسه کنیم هزینه بس ناچیز است که حداقل ۲۵ سال بار تامین انرژی یک خانوار را به دوش کشیده و به دنبال این فشار را از روی شبکه تامین برق و نیروگاه های گاز سوز کشور بر می دارد. 

این صرفا یکی از راه حل های تامین انرژی در کشور بدون تکیه بر سوخت های فسیلی و تجدید ناپذیر است که با توجه به سطح بالای آفتابگیر کشور پتانسیل بسیار بالایی دارد. به مانند همین مورد پتانسیل تولید انرژی از باد در جنوب شرق کشور و همچین موج دریا در سواحل جنوبی فراهم است و صرفا نیاز به عزمی راسخ کار کارشناسی و تامین سرمایه دارد.