تنظیم اظهارنامه در دفاتر خدمات قضایی

تنظیم اظهارنامه در دفاتر خدمات قضایی یکی از راه های مهم برای پیگیری حقوق شماست که قبل از تشکیل پرونده در دادگاه انجام می شود. این سند حقوقی به شما کمک می کند تا خواسته ها و مطالبات تان را به صورت رسمی به اطلاع طرف مقابل برسانید و حتی در بسیاری از موارد از طرح دعوا در دادگاه پیشگیری کنید.

در دنیای امروز که سرعت حرف اول را می زند، دانستن اینکه چطور می توانید به بهترین شکل ممکن از ابزارهای قانونی مثل اظهارنامه استفاده کنید، واقعاً حیاتی است. خیلی ها فکر می کنند برای هر مشکل حقوقی باید حتماً به دادگاه رفت، اما اظهارنامه یک پل ارتباطی رسمی و قدرتمند است که می تواند خیلی از گره ها را باز کند. این کارگاه آموزشی جامع (یا بهتر بگویم، راهنمای خودمانی!) به شما یاد می دهد که اظهارنامه قضایی چیست، چه کاربردهایی دارد و چطور باید قدم به قدم آن را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم و ثبت کنید. ما اینجا هستیم تا از صفر تا صد این فرآیند را به زبانی ساده و کاربردی برایتان توضیح دهیم، تا شما با خیال راحت و آگاهی کامل، از حقوق قانونی تان دفاع کنید و از اشتباهات رایج هم دوری کنید.

اظهارنامه قضایی چیست و چرا باید ازش استفاده کنیم؟

شاید اسم «اظهارنامه قضایی» کمی ترسناک یا پیچیده به نظر بیاید، ولی در واقع یک ابزار خیلی کاربردی و دم دستی در دنیای حقوقه که قبل از رفتن به دادگاه، به کارتون میاد. اصلاً بیایید ببینیم قانون چی میگه. طبق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی: هرکس می تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید؛ مشروط بر اینکه موعد مطالبه فرارسیده باشد. ساده تر بگویم، اظهارنامه یعنی یک نامه رسمی که شما به واسطه قوه قضائیه برای یک نفر دیگه می فرستید تا یه چیزی رو بهش اعلام کنید یا ازش چیزی رو بخواهید.

هدف و کاربردهای اصلی اظهارنامه

حالا چرا باید از اظهارنامه استفاده کنیم؟ کاربردهای اظهارنامه خیلی گسترده ست و فقط به مطالبه پول خلاصه نمی شه. به این موارد توجه کنید:

• مطالبه رسمی یک حق یا دین: مثلاً یه نفر به شما پول بدهکاره و هرچی میگید پس نمیده. با اظهارنامه بهش رسمی اعلام می کنید که طلبکارید و مهلت میدید برای پرداخت.
• اعلام رسمی یک واقعه یا قصد: فرض کنید می خواهید قرارداد مشارکت تون رو فسخ کنید. با اظهارنامه به طرف مقابل اطلاع میدید که قصد فسخ دارید. یا مثلاً می خواید به مستاجرتون بگید که قرارداد اجاره دیگه تمدید نمیشه.
• اخطار به طرف مقابل برای انجام یا ترک کاری: مثلاً همسایه شما ساخت و ساز غیرمجاز کرده و داره مزاحمت ایجاد می کنه. با اظهارنامه بهش اخطار میدید که باید کارش رو متوقف کنه.
• آماده سازی زمینه برای طرح دعوای احتمالی: گاهی اوقات اظهارنامه یک پیش نیاز قانونی برای طرح دعواست. یعنی بدون اون، نمی تونید به دادگاه برید. یا حتی اگه الزامی هم نباشه، با فرستادن اظهارنامه، نشون میدید که قبل از دادگاه، سعی کردید مشکل رو دوستانه حل کنید. این خودش می تونه در دادگاه به نفع شما باشه.

مزایا و معایب ارسال اظهارنامه

مثل هر ابزار دیگه ای، اظهارنامه هم مزایا و معایب خودش رو داره که باید قبل از استفاده، بهشون توجه کنید:

مزایا:

1. اثبات قصد قبلی: با ارسال اظهارنامه، شما یک سند رسمی دارید که نشون میده در تاریخ مشخص، فلان موضوع رو به طرف مقابل اعلام کردید یا ازش خواستید. این سند بعدها تو دادگاه خیلی به درد می خوره.
2. کاهش حجم دعاوی و حل مسالمت آمیز: گاهی اوقات افراد از حق و حقوق خودشون بی خبرند یا فراموشکارند! اظهارنامه یه شوک مثبته که باعث میشه طرف مقابل به فکر بیفته و مشکل رو بدون دردسر دادگاه حل کنه.
3. شروع مهلت های قانونی: تو بعضی از قراردادها یا قوانین، برای انجام کاری یه مهلتی تعیین میشه که شروع اون مهلت، منوط به ابلاغ رسمی به طرف مقابله. اظهارنامه دقیقاً همین کار رو می کنه.
4. هزینه کمتر: هزینه ارسال اظهارنامه معمولاً خیلی کمتر از هزینه دادرسی و طرح دعوا تو دادگاهه.

معایب:

1. هوشیار کردن طرف مقابل: فرض کنید یه نفر بهتون بدهکاره و می خواهید اموالش رو توقیف کنید. اگه قبلش اظهارنامه بفرستید، ممکنه طرف متوجه بشه و سریعاً اموالش رو جابه جا کنه تا نتونید بهشون دسترسی پیدا کنید. تو اینجور موارد، شاید بهتر باشه مستقیماً به دادگاه برید.
2. اقرار احتمالی علیه خود: هر کلمه و جمله ای که تو اظهارنامه می نویسید، می تونه در آینده علیه خودتون استفاده بشه. اگه حواس تون نباشه و ناخواسته مطلبی بنویسید که به ضررتون تموم شه، اون وقت کارتون سخت میشه. (این نکته خیلی مهمه و بیشتر در موردش حرف می زنیم).

اظهارنامه های قضایی چند مدل دارن؟ (الزامی و اختیاری)

اظهارنامه ها مثل یه چاقوی چند کاره می مونن؛ بسته به اینکه برای چی بهشون نیاز دارید، مدل های مختلفی دارن. تو دنیای حقوق، اظهارنامه ها رو به دو دسته اصلی «الزامی» و «اختیاری» تقسیم می کنیم.

اظهارنامه های الزامی

این مدل اظهارنامه ها همونایی هستن که قانون میگه حتماً باید بفرستید. یعنی اگه نفرستید، نمی تونید مراحل قانونی بعدی رو طی کنید یا اصلاً حقتون رو مطالبه کنید. اینجا چند نمونه از مهم ترین هاشون رو با هم مرور می کنیم:

1. اظهارنامه در دعوای تصرف عدوانی: اگه کسی مال شما رو به زور گرفته و می خواید اون رو پس بگیرید، طبق ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی، باید اول یه اظهارنامه بفرستید و بهش اعلام کنید که دست از تصرف بردارد.
2. درخواست تحویل مورد اجاره: موجر (صاحبخانه) برای اینکه بتونه مستاجر رو از ملک بیرون کنه (مثلاً بعد از پایان قرارداد)، باید از قبل بهش اطلاع رسمی بده. این اطلاع رسانی در بعضی شرایط خاص و قدیمی تر، با اظهارنامه انجام می شد.
3. مطالبه سهم هزینه های مشترک آپارتمان: اگه یکی از همسایه ها یا مالکین آپارتمان، سهم خودش از شارژ یا هزینه های مشترک رو نده، طبق ماده ۱۰ مکرر قانون تملک آپارتمان ها، اول باید با اظهارنامه بهش اخطار بدید.
4. اثبات تأخیر یا عدم پرداخت اجاره بها: برای اینکه صاحبخانه بتونه دعوای تخلیه به دلیل عدم پرداخت اجاره رو مطرح کنه، باید ثابت کنه که مستاجر اجاره رو نداده و از طریق اظهارنامه هم بهش اطلاع داده. این مورد تو بند ۹ ماده ۱۴ قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۵۶ اومده.
5. معرفی داور به طرف مقابل: تو قراردادهایی که شرط داوری دارن، اگه برای حل اختلاف به داور نیاز باشه، باید طبق ماده ۴۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی، با اظهارنامه داورتون رو به طرف مقابل معرفی کنید.

اظهارنامه های اختیاری

این دسته از اظهارنامه ها رو وقتی می فرستید که قانون شما رو مجبور نکرده باشه، ولی خودتون حس می کنید فرستادنش به نفع تونه. این اظهارنامه ها می تونن خیلی بهتون کمک کنن تا بدون رفتن به دادگاه، مشکل رو حل کنید یا حداقل موضع تون رو قوی تر کنید. چند نمونه رایج:

• مطالبه وجه و اسناد تجاری: از رایج ترین مدل ها! اگه کسی به شما پولی بدهکاره یا چک و سفته ای دارید که پاس نشده، با یه اظهارنامه مطالبه وجه، به صورت رسمی بهش اخطار میدید که باید بدهیش رو پرداخت کنه.
• درخواست ایفای تعهد: فرض کنید قرارداد ساختمانی بستید و پیمانکار کارش رو درست انجام نداده. با اظهارنامه ازش می خواید که به تعهداتش عمل کنه.
• اعلام فسخ یا اقاله قرارداد: اگه می خواهید قراردادی رو به دلایل قانونی فسخ کنید یا با توافق طرف مقابل اقاله کنید، می تونید از اظهارنامه برای اعلام رسمی این موضوع استفاده کنید.
• اعلام عدم تمکین پیش از طرح دعوا: تو مسائل خانوادگی، مثلاً اگه زوجه از تمکین سر باز زده، مرد می تونه قبل از رفتن به دادگاه، با اظهارنامه بهش اخطار بده که به وظایفش عمل کنه.
• درخواست ملاقات فرزند مشترک: اگه بعد از طلاق، برای ملاقات فرزند مشترک به مشکل خوردید، می تونید با اظهارنامه از همسر سابق تون بخواهید که فرصت ملاقات رو فراهم کنه.

همون طور که می بینید، اظهارنامه خیلی گسترده ست و می تونه تو شرایط مختلف به کارتون بیاد. مهم اینه که درست و به جا ازش استفاده کنید.

راهنمای قدم به قدم تنظیم و ثبت اظهارنامه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

حالا که فهمیدیم اظهارنامه چیه و چه کاربردی داره، وقتشه بریم سراغ بخش هیجان انگیز ماجرا: چطور این کار رو تو دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام بدیم؟ نگران نباشید، مرحله به مرحله توضیح میدم که مثل آب خوردن این کار رو انجام بدید.

گام ۱: آماده سازی اطلاعات و مدارک اولیه

قبل از اینکه پاتون رو تو دفتر خدمات قضایی بذارید، باید یه سری اطلاعات و مدارک رو آماده کنید. مثل یه آشپز که قبل از شروع پخت و پز، مواد اولیه رو آماده می کنه. این کار باعث میشه هم وقت خودتون گرفته نشه، هم کار کارشناس دفتر راحت تر پیش بره:

• مشخصات دقیق اظهارکننده (شما): نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل، کد پستی، شماره تماس و شغل. حتماً مطمئن باشید که این اطلاعات تو سامانه ثنا هم به روز و دقیق هستند.
• مشخصات دقیق مخاطب (طرف مقابل): نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس دقیق (همراه با کد پستی، اگه دارید)، و شماره تماس (در صورت امکان). هرچی این اطلاعات دقیق تر باشن، اظهارنامه زودتر به دستش میرسه. اگه آدرس دقیق ندارید، می تونید بنویسید «نامعلوم» یا آخرین آدرس موجود رو بدید که البته ممکنه تو ابلاغ مشکل ایجاد کنه.
• خلاصه موضوع و خواسته: این قسمت خیلی مهمه! باید دقیق، کوتاه و شفاف بگید که موضوع اظهارنامه چیه و چی می خواهید. مثلاً «مطالبه مبلغ اجاره بهای معوقه» یا «اعلام فسخ قرارداد مشارکت».
• فهرست دلایل و مستندات: اینجا باید اشاره کنید به چیزهایی که حرف شما رو اثبات می کنند. مثلاً «قرارداد اجاره شماره ۱۲۳»، «تصویر فاکتور خرید»، «رسید پرداخت»، «پیامک های رد و بدل شده»، یا «شهادت شهود». نیازی نیست جزئیات دقیق رو بگید، فقط اشاره کنید که چنین مدرکی وجود داره.
• حساب کاربری سامانه ثنا: داشتن حساب کاربری تو سامانه ثنا برای همه الزامیه. اگه ندارید، باید اول تو یکی از همین دفاتر خدمات قضایی یا به صورت آنلاین، ثبت نام کنید.

گام ۲: مراجعه حضوری به دفتر خدمات الکترونیک قضایی

حالا که مدارک و اطلاعاتتون رو آماده کردید، وقتشه که برید سراغ دفاتر خدمات الکترونیک قضایی. این دفاتر در واقع پل ارتباطی شما با سیستم قضایی هستند:

• انتخاب دفتر مناسب: می تونید به هر دفتر خدمات قضایی که به شما نزدیک تره یا راحت تر هستید، مراجعه کنید.
• اخذ نوبت: تو بعضی از دفاتر ممکنه شلوغ باشه و نیاز به گرفتن نوبت از طریق دستگاه نوبت دهی باشه. پس اگه میرید، به این نکته توجه کنید.
• ارائه مدارک: مدارک شناسایی تون (کارت ملی) و اطلاعاتی که تو گام اول آماده کردید رو به کارشناس دفتر تحویل بدید.

گام ۳: نگارش و تدوین متن اظهارنامه توسط کارشناس و تأیید شما

اینجا قلب فرآیند تنظیم اظهارنامه ست. کارشناس دفتر خدمات قضایی، اطلاعات شما رو وارد سیستم می کنه و متن اظهارنامه رو با کمک شما و بر اساس خواسته تون تنظیم می کنه. پس حواس تون رو خوب جمع کنید:

بخش موضوع اظهارنامه:

همون طور که تو گام اول گفتیم، این قسمت باید خیلی دقیق، کوتاه و گویا باشه. مثلاً اگه پول می خواهید، بنویسید مطالبه وجه. اگه ملکی رو می خواهید، بنویسید مطالبه تحویل ملک. کارشناس این بخش رو با کمک شما تکمیل می کنه.

بخش خلاصه اظهارات (بدنه اصلی اظهارنامه):

اینجا جاییه که باید داستان رو تعریف کنید، اما نه به هر شکلی! باید خیلی منظم و حقوقی صحبت کنید:

• بیان وقایع به ترتیب زمانی و منطقی: مثل یک خبرنگار، اتفاقات رو پشت سر هم و به صورت واضح و بدون ابهام تعریف کنید. اول چی شد؟ بعدش چی؟ و الی آخر.
• اشاره به دلایل و مستندات: تو متن اظهارنامه، به مستنداتی که دارید (مثل قرارداد، فاکتور، رسید) اشاره کنید. باز هم تکرار می کنم، لازم نیست جزئیات کاملشون رو بنویسید، فقط بگید «به موجب قرارداد مورخ…» یا «بر اساس فاکتور شماره…».
• بیان خواسته به صورت صریح و بدون ابهام: دقیقاً چی می خواهید؟ پرداخت پول؟ تخلیه ملک؟ انجام تعهد؟ باید خواسته شما مثل روز روشن باشه. مثلاً «مطالبه مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان به بابت قرض مورخ ۱۰/۱۰/۱۴۰۰».
• تأکید بر انجام تعهد یا اقدام مورد نظر در مهلت مشخص: معمولاً تو اظهارنامه ها یه مهلت مثلاً ۱۰ روزه یا یک هفته ای میدن تا طرف مقابل به خواسته شما عمل کنه. این کار نشون میده شما حسن نیت دارید و فرصت حل مسالمت آمیز رو فراهم کردید. مثلاً «لذا از جنابعالی تقاضا می شود ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به پرداخت مبلغ فوق اقدام فرمایید.»

یادتون باشه، تک تک کلماتی که تو اظهارنامه می نویسید، می تونن در آینده تو دادگاه علیه شما یا به نفع شما استفاده بشن. پس با دقت و وسواس زیاد متن رو بررسی کنید و اگه لازم بود، از یه وکیل یا مشاور حقوقی کمک بگیرید.

نکات حقوقی حیاتی در نگارش (این ها رو حتماً رعایت کنید):

این بخش همون جاییه که می تونید از رقبا جلو بزنید و یک اظهارنامه بی نقص تنظیم کنید:

• پرهیز از اقرار علیه خود: هر مطلبی که تو اظهارنامه می نویسید و امضا می کنید، می تونه به عنوان اقرار تو دادگاه علیه شما استفاده بشه. مثلاً اگه بنویسید من به آقای X مبلغ ۵۰ میلیون بدهکار بودم که دو ماه پیش پرداخت کردم، همین جمله می تونه نشون بده شما قبلاً بدهکار بودید! پس خیلی حواس تون باشه چی می نویسید. هیچ وقت مطلبی رو ننویسید که از صحت اون مطمئن نیستید یا به ضررتون تموم میشه.
• پرهیز از تهدید: هرگز تو اظهارنامه طرف مقابل رو تهدید به کاری نکنید، مثلاً نگید اگه پول رو ندی، بلایی سرت میارم!. تهدید خودش جرمه و ممکنه طرف مقابل به خاطر تهدید از شما شکایت کیفری کنه. به جای تهدید، می تونید به پیگیری قانونی تمام حقوق اشاره کنید. مثلاً بگید در صورت عدم انجام تعهد، کلیه اقدامات قانونی لازم جهت استیفای حقوق خود را به عمل خواهم آورد. این جمله کاملاً قانونی و درسته.
• رعایت نزاکت و اخلاق: اظهارنامه یک سند رسمی قضاییه. پس باید با ادبیات مؤدبانه و رسمی نوشته بشه. از به کار بردن الفاظ رکیک، توهین آمیز یا نامناسب جداً خودداری کنید. دادگاه می تونه از ابلاغ اظهارنامه هایی که خارج از نزاکت باشن، خودداری کنه.
• عدم کلی گویی و ابهام: خواسته و دلایل شما باید کاملاً مشخص و بدون هیچ ابهامی باشند. جملات باید کوتاه، واضح و دقیق باشند. مثلاً نگید به خاطر کارهای بدی که انجام دادی، بلکه بگید به دلیل عدم پرداخت اجاره بها به مدت سه ماه.
• ذکر مستندات: قبلاً هم گفتیم، صرفاً اشاره به وجود مستندات (مثل قرارداد، چک، فاکتور) کافیه و نیازی به شرح مفصلشون نیست.

گام ۴: بررسی نهایی و تأیید محتوای اظهارنامه

بعد از اینکه کارشناس متن رو تنظیم کرد، وظیفه شماست که اون رو با دقت و وسواس کامل بخونید. هر کلمه و هر عدد رو چک کنید:

• کنترل دقیق تمامی مشخصات: مطمئن بشید که نام و نام خانوادگی، کد ملی و آدرس خودتون و مخاطب، کاملاً درست و بدون اشتباه تایپ شده باشه. یه اشتباه کوچیک می تونه دردسرهای بزرگی درست کنه.
• کنترل متن نگارش شده: مطمئن بشید که محتوای اظهارنامه، دقیقاً همون چیزیه که شما می خواستید بگید و هیچ حرف اضافه ای توش نیست و همه نکات حقوقی که بالا گفتیم رعایت شده.
• تأیید نهایی توسط اظهارکننده: بعد از اطمینان کامل، اظهارنامه رو تأیید و امضا می کنید.

گام ۵: پرداخت هزینه ثبت و ارسال

مثل هر خدمت دولتی دیگه ای، تنظیم و ارسال اظهارنامه هم یه سری هزینه های قانونی داره که باید تو همین دفتر خدمات قضایی پرداخت کنید. این هزینه ها معمولاً از طریق کارت بانکی انجام میشه و کارشناس دفتر بهتون اعلام می کنه.

گام ۶: دریافت کد رهگیری و پیگیری اظهارنامه

بعد از پرداخت و ثبت نهایی، کارشناس یه کد رهگیری بهتون میده. این کد مثل شماره پیگیری مرسولات پستی می مونه:

• اهمیت نگهداری کد رهگیری: این کد رو حتماً نگه دارید. با اون می تونید وضعیت اظهارنامه تون رو پیگیری کنید.
• نحوه پیگیری وضعیت اظهارنامه: می تونید با کد رهگیری و کد ملی تون، از طریق سامانه ثنا (ابلاغ الکترونیک) وضعیت اظهارنامه تون رو پیگیری کنید و ببینید که به دست مخاطب رسیده یا نه.

با رعایت این ۶ گام، می تونید با خیال راحت و به صورت کاملاً حرفه ای، اظهارنامه قضایی خودتون رو تنظیم و ارسال کنید.

تفاوت های کلیدی اظهارنامه با سایر اوراق قضایی

تو سیستم قضایی، اسناد و برگه های مختلفی وجود داره که هر کدوم کاربرد خودشون رو دارن. خیلی ها اظهارنامه رو با دادخواست یا ابلاغیه اشتباه می گیرن. اینجا قراره تفاوت های کلیدی شون رو مثل یک نقشه راه بهتون نشون بدیم تا دیگه اشتباه نکنید.

تفاوت اظهارنامه و دادخواست

این دو تا مثل مقدمه و متن اصلی یک کتاب می مونن؛ هرچند به هم مربوطن، ولی کارشون فرق می کنه.

ویژگی	اظهارنامه	دادخواست
هدف اصلی	اعلام رسمی یک موضوع، مطالبه حق، اخطار یا دعوت به انجام کاری پیش از دعوا	شروع یک فرآیند حقوقی و قضایی برای مطالبه رسمی حق از دادگاه
ماهیت	یک نامه رسمی و اطلاع رسانی اولیه، بدون تشکیل پرونده قضایی مستقیم	سند رسمی برای شروع دعوا و تشکیل پرونده قضایی
تشریفات	نیاز به رعایت تشریفات دادرسی ندارد، فقط ثبت در دفاتر خدمات قضایی	نیاز به رعایت تشریفات پیچیده دادرسی (تعیین خواهان و خوانده، خواسته، دلایل، تقویم خواسته و…)
هزینه	فقط شامل هزینه ثبت و ابلاغ اظهارنامه است که معمولاً کمتر است	شامل هزینه دادرسی است که بر اساس خواسته (مالی یا غیرمالی) تعیین می شود و معمولاً بیشتر است
نتیجه نهایی	فقط یک ابلاغ رسمی است و منجر به صدور رأی دادگاه نمی شود	در صورت رسیدگی و اثبات، منجر به صدور رأی و حکم قضایی می شود

خلاصه اینکه: اظهارنامه یه جور پیش نامه یا اخطاریه است، در حالی که دادخواست خودِ دعوا و شروع کار دادگاهه.

تفاوت اظهارنامه و ابلاغیه

این دو تا رو هم نباید با هم قاطی کرد. اظهارنامه رو شما می فرستید، ابلاغیه رو دادگاه.

ویژگی	اظهارنامه	ابلاغیه
مرجع صدور	توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی (شما) صادر می شود	توسط مراجع قضایی (دادگاه، دادسرا، شورای حل اختلاف) صادر می شود
محتوا	حاوی خواسته، اخطار، یا اعلام اراده شخص اظهارکننده است	حاوی دستورات قضایی، تاریخ جلسات، احکام و قرارهای دادگاه و… است
هدف	اطلاع رسانی یکجانبه یا مطالبه ای از سوی شخص به شخص دیگر	اطلاع رسانی رسمی و قانونی تصمیمات و دستورات مراجع قضایی به طرفین دعوا
اجبار قانونی	پاسخ به آن معمولاً اختیاری است (مگر در موارد خاص)	رعایت مفاد آن برای مخاطب الزامی و قانونی است

خلاصه اینکه: اظهارنامه از طرف مردمه، ابلاغیه از طرف دادگاه. یکی برای گفتن خواسته است، اون یکی برای رسوندن حکم و دستور.

تفاوت اظهارنامه و شکوائیه

این دو هم کاملاً مسیرشون از هم جداست. یکی حقوقی، یکی کیفری.

ویژگی	اظهارنامه	شکوائیه
هدف	مطالبه حقوقی یا اخطار در امور مدنی و حقوقی	اعلام وقوع جرم و درخواست تعقیب کیفری مجرم
موضوع	مسائل حقوقی (قرارداد، بدهی، ملک و…)	مسائل کیفری (سرقت، کلاهبرداری، ضرب و جرح، توهین و…)
مرجع ارائه	ثبت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ابلاغ به مخاطب	ارائه به دادسرا یا کلانتری (جهت شروع تحقیقات کیفری)
نتیجه	اطلاع رسانی و زمینه سازی برای دعوای حقوقی	شروع تحقیقات کیفری و احتمال صدور کیفرخواست و مجازات

خلاصه اینکه: اظهارنامه برای حل و فصل مسائل مالی و حقوقیه، شکوائیه برای زمانی که جرمی اتفاق افتاده و می خواید مجرم مجازات بشه.

تفاوت اظهارنامه قضایی و اظهارنامه مالیاتی

شاید اسم هر دو اظهارنامه باشه، ولی این دو اصلاً هیچ ربطی به هم ندارند و باید خیلی خوب تفاوتشون رو بدونید:

• اظهارنامه قضایی: همون چیزیه که الان داریم در موردش حرف می زنیم؛ یک ابزار حقوقی برای مطالبه حق یا اعلام رسمی یک موضوع تو دادگستری.
• اظهارنامه مالیاتی: یک گزارش مالیه که هر سال افراد حقیقی و حقوقی به سازمان امور مالیاتی ارائه میدن تا میزان درآمد و هزینه هاشون رو اعلام کنن و مالیاتشون رو پرداخت کنن. این اظهارنامه هیچ ربطی به دعواهای قضایی نداره و فقط جنبه مالیاتی داره.

پس حواس تون باشه که این دو تا رو با هم اشتباه نگیرید و هر کدوم رو تو جای خودش استفاده کنید.

نمونه های کاربردی اظهارنامه قضایی (برای ایده گرفتن)

گاهی اوقات با دیدن چند نمونه میشه کلی ایده گرفت و بهتر فهمید که چی باید نوشت. اینجا چند تا قالب کلی از اظهارنامه های پرکاربرد رو براتون میارم. یادتون باشه این ها فقط برای ایده گرفتنه و هر اظهارنامه ای باید بر اساس شرایط خاص پرونده شما تنظیم بشه.

نمونه اظهارنامه مطالبه وجه

این اظهارنامه برای زمانیه که یه نفر به شما پول بدهکاره و شما می خواهید به صورت رسمی این موضوع رو بهش اعلام کنید. مثلاً قرض داده اید، چکی پاس نشده، یا بابت خدماتی پولتون رو نگرفته اید.

قالب کلی:

1. مشخصات اظهارکننده: (نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس، شغل)
2. مشخصات مخاطب: (نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس)
3. موضوع اظهارنامه: مطالبه وجه
4. خلاصه اظهارات:
   • بیان کنید که در چه تاریخی، چه مبلغی و بابت چه عنوانی (مثلاً قرض الحسنه، ثمن معامله، بابت چک شماره …) به مخاطب پرداخت کرده اید.
   • اشاره کنید که مدارک و مستندات شما (مثلاً رسید بانکی، تصویر چک، گواهینامه شهود) وجود دارد.
   • بگویید که علی رغم مراجعات یا تماس های مکرر، مخاطب از پرداخت خودداری کرده است.
   • درخواست کنید که مخاطب ظرف مهلت مشخص (مثلاً ۷ یا ۱۰ روز) از تاریخ ابلاغ اظهارنامه، نسبت به پرداخت کامل مبلغ بدهی اقدام کند.
   • اخطار دهید که در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، کلیه اقدامات قانونی از جمله طرح دعوا و مطالبه خسارت تأخیر تأدیه به عمل خواهد آمد.

نکات مهم: مبلغ رو دقیق بنویسید، تاریخ پرداخت یا سررسید رو حتماً ذکر کنید، و از هرگونه توهین یا تهدید خودداری کنید.

نمونه اظهارنامه درخواست ایفای تعهد

این اظهارنامه برای مواقعیه که طرف مقابل تو یه قرارداد یا توافق، به تعهداتش عمل نکرده و شما می خواهید بهش یادآوری کنید و بخواهید که به وظایفش عمل کنه. مثلاً پیمانکار ساختمان رو نیمه کاره رها کرده، یا فروشنده کالایی رو تحویل نداده.

قالب کلی:

1. مشخصات اظهارکننده: (همانند بالا)
2. مشخصات مخاطب: (همانند بالا)
3. موضوع اظهارنامه: درخواست ایفای تعهد قراردادی
4. خلاصه اظهارات:
   • بیان کنید که در چه تاریخی، قراردادی (مثلاً قرارداد مشارکت در ساخت، قرارداد فروش) بین شما و مخاطب منعقد شده است.
   • به شماره یا مشخصات دقیق قرارداد اشاره کنید (در صورت وجود).
   • به بخش یا بند مشخصی از قرارداد که مخاطب به آن عمل نکرده، اشاره کنید و توضیح دهید که چه تعهدی بوده و انجام نشده است (مثلاً مطابق بند ۵ قرارداد، جنابعالی متعهد به تحویل آپارتمان در تاریخ فلان بودید که تاکنون انجام نشده است).
   • اشاره کنید که مدارک و مستندات (مثل خود قرارداد) وجود دارد.
   • درخواست کنید که مخاطب ظرف مهلت مشخص، نسبت به ایفای کامل تعهدات قراردادی خود اقدام کند.
   • اخطار دهید که در صورت عدم ایفای تعهد در مهلت مقرر، طبق مفاد قرارداد و قوانین جاری، اقدامات قانونی لازم (از جمله مطالبه خسارت تأخیر، فسخ قرارداد و …) صورت خواهد گرفت.

نکات مهم: شماره قرارداد، تاریخ و بندهای مربوطه رو دقیق ذکر کنید. اگه برای عدم انجام تعهد جریمه ای تو قرارداد تعیین شده، می تونید بهش اشاره کنید.

نمونه اظهارنامه اعلام فسخ قرارداد

گاهی اوقات شرایطی پیش میاد که شما حق دارید قراردادی رو فسخ کنید. قبل از اینکه به دادگاه برید و از دادگاه بخواهید حکم فسخ بده، بهتره این موضوع رو به طرف مقابل اعلام کنید. با این کار، هم حسن نیت خودتون رو نشون میدید و هم تاریخ دقیق فسخ رو ثبت می کنید.

قالب کلی:

1. مشخصات اظهارکننده: (همانند بالا)
2. مشخصات مخاطب: (همانند بالا)
3. موضوع اظهارنامه: اعلام فسخ قرارداد
4. خلاصه اظهارات:
   • بیان کنید که در چه تاریخی، قراردادی بین شما و مخاطب منعقد شده است (مثلاً قرارداد بیع، قرارداد اجاره).
   • به شماره یا مشخصات دقیق قرارداد اشاره کنید (در صورت وجود).
   • به دلیلی که بر اساس آن حق فسخ قرارداد را دارید، اشاره کنید. این دلیل می تواند یکی از موارد قانونی (مثلاً خیار غبن، خیار تأخیر ثمن، تخلف از شرط فعل) یا یکی از شروط قراردادی باشد. مثلاً مطابق بند ۷ قرارداد، چنانچه خریدار ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ قرارداد، نسبت به پرداخت مبلغ فلان اقدام نمی نمود، فروشنده حق فسخ قرارداد را داشت. با توجه به عدم پرداخت در مهلت مقرر، اینجانب قرارداد را فسخ می نمایم.
   • اشاره کنید که مستندات (مثل خود قرارداد و شواهد نقض شرط) موجود است.
   • اعلام کنید که قرارداد از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه (یا تاریخ مشخص دیگری) فسخ شده تلقی می گردد.
   • خواسته بعدی خود را (مثلاً درخواست استرداد عوضین یا جبران خسارت) به صورت واضح بیان کنید.
   • اخطار دهید که در صورت عدم تمکین مخاطب از فسخ و عدم همکاری، اقدامات قانونی لازم به عمل خواهد آمد.

نکات مهم: حتماً و حتماً دلیل فسخ خودتون رو به صورت دقیق و قانونی ذکر کنید. فسخ قرارداد یک عمل حقوقی مهمه و باید با آگاهی کامل انجام بشه. اگه از حق فسخ خودتون مطمئن نیستید، قبل از ارسال اظهارنامه حتماً با یک وکیل مشورت کنید.

این ها فقط چند نمونه برای آشنایی بیشتر شما بود. همون طور که می بینید، ساختار کلی همه اظهارنامه ها شبیه به هم هست، اما جزئیات و محتواشون بسته به موضوع کاملاً فرق می کنه. پس هرگز بدون در نظر گرفتن شرایط خاص پرونده خودتون، از یک نمونه اظهارنامه کپی برداری نکنید و همیشه متن رو با دقت زیاد و با مشورت با یک متخصص حقوقی آماده کنید.

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به انتهای مسیر! دیدید که تنظیم اظهارنامه در دفاتر خدمات قضایی اونقدرها هم که به نظر میاد پیچیده نیست، فقط یه کم دقت و آشنایی با قواعد خودش رو می خواد. اظهارنامه یه ابزار حقوقی خیلی قدرتمنده که اگه درست ازش استفاده کنید، می تونه کلی از مشکلات رو بدون نیاز به رفت و آمدهای طولانی تو دادگاه حل کنه. یاد گرفتیم که اظهارنامه مثل یه پل ارتباطی رسمی عمل می کنه که می تونید از طریق اون، حرف تون رو به طرف مقابل برسونید، حق تون رو مطالبه کنید یا یه موضوع مهم رو بهش اطلاع بدید.

از تعریف و انواع اظهارنامه گرفته تا قدم به قدم ثبتش تو دفاتر خدمات قضایی، همه رو با هم بررسی کردیم. مهم تر از همه، یاد گرفتیم که حواس مون به نکته های طلایی حقوقی باشه؛ مثلاً هرگز مطلبی رو ننویسیم که بعداً بر علیه خودمون استفاده بشه یا از تهدید کردن طرف مقابل بپرهیزیم. یادتون نره، دقت تو نوشتن اظهارنامه، مثل دقت تو رانندگی تو یه جاده شلوغه؛ کوچیک ترین بی دقتی می تونه عواقب سنگینی داشته باشه.

پس با آگاهی کامل و استفاده صحیح از این ابزار، نه تنها می تونید از حقوق خودتون به بهترین شکل دفاع کنید، بلکه ممکنه جلوی یک دعوای طولانی و پرهزینه رو هم بگیرید. و خب، اگه موضوع یه ذره پیچیده بود یا خودتون شک داشتید، هیچ وقت برای کمک گرفتن از یه متخصص حقوقی یا وکیل تردید نکنید. اونا می تونن با تجربه شون، بهترین راهنمایی رو بهتون ارائه بدن و کاری کنن که اظهارنامه تون مثل یک سپر محکم از حقوق تون محافظت کنه.

امیدوارم این راهنما به کارتون اومده باشه و از این به بعد، با دید بازتری سراغ تنظیم اظهارنامه برید.