برای بخشش مهریه چه مدارکی لازم است

برای بخشش مهریه، مدارک اصلی شامل اصل شناسنامه و کارت ملی معتبر خودتان و اصل عقدنامه (سند ازدواج) یا رونوشت رسمی آن است. این مدارک را باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی ببرید تا این کار به صورت قانونی و معتبر انجام شود و خدای نکرده بعداً به مشکل برنخورید.

تصمیم به بخشیدن مهریه، تصمیمی کاملاً شخصی و خیلی مهم در زندگی هر خانمیه. شاید به خاطر عشق و علاقه باشه، شاید برای رسیدن به یک توافق تو زندگی مشترک، یا حتی برای راحت تر شدن مسیر طلاق. هر دلیلی که پشت این تصمیم باشه، چیزی که خیلی مهمه اینه که قبل از هر اقدامی، همه جوانبش رو بدونید. اگه قراره این حق مالی مهم رو ببخشید، باید حسابی حواستون جمع باشه که این کار رو درست و حسابی انجام بدید تا بعداً پشیمونی به بار نیاد.

مهریه حق مسلم شماست و هر زمان که خواستید، می تونید اون رو مطالبه کنید یا حتی ببخشید. اما مثل خیلی از کارهای مهم تو زندگی، بخشیدن مهریه هم قواعد و اصول خودش رو داره. اگه فکر می کنید برای این کار فقط یه دست نوشته یا گفتن کلمه بخشیدم کافیه، باید بگم سخت در اشتباهید! برای اینکه خیالتون راحت باشه و حرفتون سند بشه، باید یه سری مراحل قانونی رو طی کنید و البته، مدارک خاصی هم لازم دارید. در ادامه با هم قدم به قدم پیش می ریم تا بدونید چه چیزهایی لازم دارید و چطور باید این کار رو انجام بدید و از مدارک لازم برای ابراء مهریه> تا هزینه بخشش مهریه در دفترخانه> رو بررسی کنیم.

بخشیدن مهریه چیست؟ اصلاً قضیه از چه قراره؟

مهریه رو همه می دونیم چیه؛ یه حقی که با خوندن خطبه عقد، شرعاً و قانوناً به گردن آقا داماد میفته و خانم صاحب اون میشه. یعنی شما به عنوان زن، از لحظه ای که عقد می کنید، مالک مهریه خودتون هستید و می تونید هر تصرفی که دلتون خواست توش انجام بدید. خب، بخشیدن مهریه یعنی چی؟ خیلی ساده بگم، یعنی اینکه شما از این حق مالی خودتون به نفع همسرتون یا حتی شخص دیگه (اگه بخواید) می گذرید. وقتی مهریه رو به همسرتون می بخشید، در واقع دارید اون رو از دِین مهریه بری می کنید و دیگه ایشون مسئولیتی در قبال پرداخت اون بخش یا کل مهریه ندارن.

اینجا یه نکته مهم هست: فرق داره که مهریه رو چطوری می بخشید. آیا فقط یه قول شفاهیه؟ یه دست نوشته است؟ یا نه، می رید دفترخونه و رسماً سند می زنید؟ راستش رو بخواید، برای اینکه بخشش مهریه از نظر قانونی اعتبار داشته باشه و بعداً دردسر نشه، بهترین و امن ترین راه اینه که برید سراغ بخشیدن مهریه در دفترخانه> و همه چیز رو رسمی ثبت کنید. بخشش های شفاهی یا حتی دست نوشته ها، ممکنه بعداً برای اثباتش به مشکل بخورید و داستان بشه.

انواع بخشش مهریه؛ کدومش به کار شما میاد؟

شاید فکر کنید بخشیدن مهریه فقط یه نوعه، اما جالبه بدونید که این کار انواع مختلفی داره که هر کدومشون شرایط و پیامدهای حقوقی خودشون رو دارن. دونستن این تفاوت ها خیلی مهمه، چون ممکنه روی قابلیت برگشت یا عدم برگشت مهریه تاثیر بذاره. بیایید با هم ببینیم این انواع چیا هستن:

• ابراء مهریه: اگه بخوایم بگیم «تهِ خطِ بخشش» کجاست، همین ابراء مهریه است. تو این حالت، شما همسرتون رو از پرداخت مهریه بری الذمه می کنید. یعنی می گید من دیگه هیچ طلبی ازش ندارم و نمی خوام. خوبی این روش (برای مرد و البته قطعی بودن برای زن) اینه که غیرقابل رجوع> هست. یعنی وقتی ابراء کردید، دیگه نمی تونید پشیمون بشید و دوباره مهریه رو مطالبه کنید.
• هبه مهریه: هبه یعنی بخشیدن چیزی به کسی به صورت بلاعوض. اگه شما مهریه تون رو به همسرتون «هبه» کنید، قضیه یه کم فرق می کنه. تو هبه عادی، شما می تونید پشیمون بشید و هبه رو به هم بزنید، مگر اینکه شرایط خاصی پیش بیاد. مثلاً اگه هبه معوض باشه (یعنی در ازای یه چیزی مهریه رو بخشیده باشید) یا ملک هبه شده به نام کسی دیگه شده باشه. پس اگه نمی خواهید راه برگشت برای خودتون بذارید، هبه شاید گزینه مناسبی نباشه، مگر اینکه شرایطش رو خوب بدونید. اینجاست که تفاوت هبه و ابراء مهریه> خودش رو نشون میده.
• صلح مهریه: صلح یعنی یه توافق و مصالحه بین دو نفر سر یه موضوع مالی. وقتی مهریه رو به صورت صلح می بخشید، مثل ابراء، این کار هم غیرقابل رجوع> محسوب میشه. صلح یک عقد لازمه، یعنی مثل عقد ازدواج، با اراده یک طرف به هم نمی خوره. پس اگه با همسرتون به توافقی رسیدید و می خواهید مهریه رو در قالب صلح ببخشید، بدونید که دیگه راه برگشتی نیست.
• بذل مهریه در طلاق خلع: این یکی هم یه جور بخشودن مهریه است، ولی با یه هدف خاص. وقتی زن از شوهرش انقدر کراهت داره که حاضره مهریه اش رو بده تا طلاق بگیره، به این کار می گن بذل مهریه. این نوع بخشش، معمولاً در طلاق خلع اتفاق میفته. نکته مهم اینجا اینه که اگه زن در دوران عده (یعنی بعد از طلاق) از کراهت خودش برگرده، می تونه مهریه رو مطالبه کنه و اون طلاق هم باطل میشه. پس اینم یه نوع بخشش با شرایط خاص خودشه. بخشیدن مهریه در طلاق توافقی> هم معمولاً به همین صورت بذل یا ابراء انجام میشه.

برای اینکه این تفاوت ها رو بهتر درک کنید، یه جدول مقایسه ای کوچیک براتون آماده کردیم:

نوع بخشش	تعریف	قابلیت رجوع	کاربرد معمول
ابراء مهریه	بری الذمه کردن مرد از پرداخت مهریه	غیرقابل رجوع	بخشش قطعی و بدون امکان پشیمانی
هبه مهریه	بخشش بلاعوض مهریه	قابل رجوع (در هبه غیرمعوض، به جز استثنائات)	بخشش با امکان پشیمانی (در برخی حالات)
صلح مهریه	توافق و مصالحه بر سر مهریه	غیرقابل رجوع (عقد لازم)	بخشش قطعی بر اساس توافق
بذل مهریه	بخشش مهریه در ازای طلاق خلع	قابل رجوع در ایام عده (با رجوع از کراهت)	برای گرفتن طلاق توافقی یا خلع

یادتون باشه که تفاوت بین این روش ها خیلی مهمه و اگه قصد بخشش مهریه رو دارید، حتماً با مشاور حقوقی صحبت کنید تا بهترین و امن ترین روش رو برای شرایط خودتون انتخاب کنید.

شرایط مهم برای بخشیدن مهریه؛ کی می تونید مهریه تون رو ببخشید؟

حالا که فهمیدیم بخشش مهریه چند نوع داره، باید ببینیم اصلاً کی و با چه شرایطی می تونید این کار رو انجام بدید. قانون برای بخشش مهریه، یه سری شرایط رو گذاشته که اگه اینا رعایت نشن، بخشش شما از نظر حقوقی معتبر نیست و ممکنه بعداً با مشکل روبرو بشید. این شرایط رو مثل یه چک لیست ببینید و قبل از هر اقدامی، همه شون رو بررسی کنید تا شرایط بخشش مهریه> رو به درستی رعایت کرده باشید:

اهلیت کامل زوجه (عقل، بلوغ، رشد)

اولین و مهم ترین شرط اینه که خانمی که می خواد مهریه اش رو ببخشه، اهلیت قانونی> داشته باشه. اهلیت یعنی چی؟ یعنی:

• عاقل باشه: خب مشخصه، کسی که عقلش سر جاش نباشه، نمی تونه تصمیمات حقوقی بگیره.
• بالغ باشه: سن بلوغ شرعی برای دختران ۹ سال قمریه. اما برای انجام کارهای مالی و حقوقی مهم مثل بخشش مهریه، فقط بلوغ کافی نیست.
• رشید باشه: اینجا یه کلمه کلیدی داریم: رشد. رشد یعنی اینکه فرد توانایی تشخیص منافع و مضرات مالی خودش رو داشته باشه و بتونه کارهای مالی خودش رو به درستی اداره کنه. قانون ما سن ۱۸ سال شمسی رو برای رسیدن به رشد در نظر گرفته. یعنی اگه شما زیر ۱۸ سال باشید، حتی اگه عقد کرده باشید، برای بخشش مهریه نیاز به «گواهی رشد» دارید. این گواهی رو باید از دادگاه بگیرید که تأیید می کنه با وجود سن پایین، شما از نظر فکری و مالی رشید هستید. پس اگه سنتون کمتر از ۱۸ ساله، حتماً قبل از هر کاری سراغ حکم رشد برای بخشش مهریه> برید.

یادمون نره که برای کارهای مالی مهم مثل بخشش مهریه، فقط رسیدن به سن بلوغ کافی نیست؛ باید به «رشد» هم رسیده باشید. یعنی عقل و درایت لازم برای تصمیم گیری مالی رو داشته باشید.

قصد و رضایت کامل (نه اجبار، نه فریب!)

قانون میگه برای هر معامله و کاری، باید قصد و رضایت قلبی وجود داشته باشه. بخشش مهریه هم از این قاعده مستثنی نیست. یعنی شما باید با میل و اراده کامل خودتون> مهریه رو ببخشید. اگه خدای نکرده تحت فشار، تهدید، فریب یا اجبار همسرتون یا هر کس دیگه ای این کار رو انجام بدید، بخششتون از نظر قانونی باطله و می تونید بعداً اون رو اثبات کنید. دفاتر اسناد رسمی هم به همین دلیل موقع بخشش مهریه، حسابی تاکید می کنن که خانم با رضایت قلبی این کار رو انجام میده.

وقوع عقد نکاح (مهریه بعد از عقد متولد میشه!)

مهریه، مثل اسمش، بعد از ازدواج معنی پیدا می کنه. یعنی تا وقتی عقد نکاح جاری نشده باشه، اصلا مهریه ای وجود نداره که بخواهید اون رو ببخشید. پس اگه قبل از عقد، یه قول و قراری گذاشته باشید که مهریه رو می بخشید، این کار از نظر قانونی اعتباری نداره>. بخشش مهریه قبل از ازدواج> صحیح نیست. مهریه فقط و فقط بعد از اینکه شما رسماً به عقد همسرتون دراومدید، به شما تعلق می گیره و بعدش می تونید تصمیم به بخشش بگیرید.

آیا حضور شاهد و اجازه پدر برای بخشش مهریه لازمه؟

این یکی از سوال های پرتکراره که ذهن خیلی ها رو مشغول می کنه. بیایید قضیه رو روشن کنیم:

• حضور شاهد: از نظر قانونی و شرعی، برای بخشش مهریه نیازی به حضور شاهد نیست>. یعنی اگه شما به تنهایی برید دفترخونه و مهریه تون رو ببخشید، کاملاً قانونیه. اما خب بعضی از دفاتر اسناد رسمی، ممکنه برای اطمینان بیشتر و جلوگیری از مشکلات احتمالی، درخواست کنن که دو تا شاهد هم همراهتون باشه. این بیشتر یک رویه اداریه تا یک الزام قانونی. اگه شاهدی نباشه، بخشش شما باطل نیست، ولی اگه روزی خدای نکرده اختلاف پیش بیاد، اثبات رضایت قلبی شما ممکنه کمی سخت تر بشه. پس اگه شاهد همراهتون باشه، کارتون محکم تره.
• اجازه پدر: این بخش هم خیلی مهمه. طبق قانون، برای زن رشید (بالای ۱۸ سال) اجازه پدر برای بخشش مهریه لازم نیست.> زن مالک مال خودش (یعنی مهریه) هست و می تونه هر تصرفی که بخواد توش انجام بده. اما باز هم مثل قضیه شاهد، بعضی دفاتر اسناد رسمی یا حتی بعضی ها تو عرف، ممکنه بخوان که پدر هم حضور داشته باشه یا اجازه بده. دلیلش هم اینه که فکر می کنن شاید خانم تحت فشار یا احساساتی تصمیم گرفته باشه. اگه با دفترخونه ای برخورد کردید که این رو ازتون خواست و شما هم دوست نداشتید پدرتون در جریان باشه، می تونید به دفترخونه دیگه مراجعه کنید. حق با شماست و بدون اجازه پدر هم می تونید این کار رو انجام بدید، به شرط اینکه رشید باشید. این موضوع بخشش مهریه بدون اجازه پدر> قانونیه ولی رویه برخی دفاتر ممکنه متفاوت باشه.

مدارک لازم برای بخشش مهریه در دفاتر اسناد رسمی؛ لیست طلایی شما!

حالا رسیدیم به اصل مطلب، یعنی اون مدارک بخشیدن مهریه در دفترخانه> که باید آماده کنید. بدون این مدارک، هیچ دفترخونه ای نمی تونه کار شما رو انجام بده و بخشش مهریه تون رو ثبت کنه. پس حتماً این چک لیست رو با دقت ببینید و مدارکتون رو جور کنید:

مدارک هویتی زوجه (بخشنده)

• اصل شناسنامه معتبر زوجه: باید شناسنامه تون عکس دار و معتبر باشه. اگه خدای نکرده گمش کرده اید، باید برید ثبت احوال و درخواست المثنی بدید یا حداقل یه تاییدیه از ثبت احوال بگیرید که ثابت کنه شما همون فرد هستید.
• اصل کارت ملی معتبر زوجه: مثل شناسنامه، کارت ملی هم لازمه و باید معتبر باشه. اگه گم شده، رسید درخواست المثنی یا تاییدیه ثبت احوال می تونه کارساز باشه. بدون این دو تا، هویت شما به درستی احراز نمیشه.

مدارک مربوط به عقد نکاح

• اصل عقدنامه (سند ازدواج) یا رونوشت رسمی آن: این سند قلب ماجراست! مهریه شما تو همین عقدنامه ثبت شده و بدون اون، نمی تونن مهریه رو ببخشن. اگه اصل عقدنامه تون گم شده، اصلاً نگران نباشید. فقط کافیه برید به همون دفترخانه ازدواجی که عقد کردید و درخواست «رونوشت رسمی عقدنامه» بدید. اونا یه کپی برابر اصل بهتون میدن که کاملاً معتبره. برای گم شدن عقدنامه برای بخشش مهریه> این بهترین راهه.

مدارک اختصاصی در شرایط خاص

بعضی وقت ها، بسته به شرایط خاصی که دارید، ممکنه به مدارک دیگه ای هم نیاز پیدا کنید:

• گواهی رشد: قبلاً هم گفتیم، اگه سن شما زیر ۱۸ ساله، حتماً باید گواهی رشد> رو از دادگاه بگیرید و همراه مدارک دیگه ببرید.
• وکالت نامه رسمی: اگه خودتون نمی تونید برید دفترخونه و وکیل به جای شما این کار رو انجام میده، وکیل باید وکالت نامه رسمی> داشته باشه. تو وکالت نامه باید حتماً صراحتاً قید شده باشه که وکیل حق بخشش مهریه رو داره و نوع بخشش (ابراء، هبه و…) هم مشخص باشه. بهتره وکالت نامه «بلاعزل» باشه تا بعداً مشکلی پیش نیاد. این هم برای مواقعی که وکالت در بخشش مهریه> دارید.
• مدارک هویتی زوج: هرچند از نظر قانونی برای بخشش مهریه، حضور یا مدارک هویتی زوج (مرد) اصالتاً لازم نیست و زن خودش مالک مهریه شه، اما بعضی دفاتر برای شفافیت بیشتر و ثبت کامل اطلاعات، ممکنه بخوان مدارک هویتی ایشون هم باشه یا حتی ایشون حضور داشته باشن. این بیشتر برای مواردیه که مثلاً می خواهید بخشیدن قسمتی از مهریه> رو انجام بدید و دقیقاً مشخص بشه چقدر بخشیدید.
• گواهی فوت زوج: اگه خدای نکرده همسرتون فوت کرده باشن و شما بخواهید مهریه تون رو به ورثه ایشون ببخشید، گواهی فوت> هم لازمه تا وضعیت مشخص بشه.

برای اینکه همه چیز جلوی چشمتون باشه، یه چک لیست مدارک بخشش مهریه> براتون آماده کردیم:

• اصل شناسنامه زوجه
• اصل کارت ملی زوجه
• اصل عقدنامه یا رونوشت رسمی آن
• (در صورت لزوم) گواهی رشد برای زوجه زیر ۱۸ سال
• (در صورت لزوم) وکالت نامه رسمی (اگه وکیل دارید)
• (ممکن است درخواست شود) مدارک هویتی زوج
• (در صورت فوت زوج) گواهی فوت زوج

مراحل قانونی بخشیدن مهریه در دفترخانه؛ قدم به قدم با شما!

خب، حالا که مدارکتون جوره و می دونید چه نوع بخششی می خواهید انجام بدید، وقتشه که بریم سراغ مراحل عملی کار. نگران نباشید، مراحل بخشیدن مهریه> خیلی هم پیچیده نیست، فقط باید قدم به قدم و با دقت انجامش بدید:

1. گام اول: آماده سازی و تکمیل مدارک: اینو که دیگه حسابی با هم مرور کردیم! تمام مدارکی که بالا گفتیم رو جمع و جور کنید و مطمئن بشید که همه شون معتبر و حاضر و آماده هستن. اگه چیزی کم دارید، قبل از رفتن به دفترخونه حتماً جور کنید.
2. گام دوم: مراجعه زوجه (و در صورت نیاز، وکیل) به یکی از دفاتر اسناد رسمی: بعد از اینکه مدارکتون کامل شد، باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی در شهر خودتون مراجعه کنید. نیازی نیست که حتماً دفترخونه خاصی باشه، هر دفتر اسناد رسمی این کار رو براتون انجام میده. اگه وکیل دارید، ایشون به جای شما مراجعه می کنه.
3. گام سوم: ارائه مدارک به مسئول دفترخانه: وقتی رسیدید دفترخونه، مدارکتون رو به مسئول مربوطه یا سردفتر ارائه بدید. ایشون مدارک رو بررسی می کنه تا از هویت و اهلیت شما مطمئن بشه.
4. گام چهارم: تنظیم سند رسمی اقرار به بخشش مهریه: تو این مرحله، سردفتر یا یکی از کارمنداش بر اساس اظهارات شما و نوع بخششی که انتخاب کردید (ابراء، هبه، صلح)، یه سند رسمی تنظیم می کنه. تو این سند، مشخصات کامل شما و همسرتون، شماره عقدنامه، میزان مهریه ای که می بخشید و نوع بخشش با جزئیات کامل قید میشه. حتماً محتوای سند رو با دقت بخونید تا مطمئن بشید همون چیزیه که می خواستید. مثلاً اگه بخشیدن قسمتی از مهریه> مد نظرتون بوده، دقیقاً همون مقدار نوشته شده باشه.
5. گام پنجم: امضاء سند توسط زوجه (و شهود در صورت لزوم): بعد از اینکه سند تنظیم شد و شما هم تاییدش کردید، باید زیر اون رو امضا کنید. اگه دفترخونه درخواست شاهد کرده بود، شهود هم باید سند رو امضا کنن. این امضا یعنی شما رسماً قبول دارید که مهریه رو بخشیدید.
6. گام ششم: پرداخت هزینه های دفترخانه: مثل هر کار اداری دیگه ای، بخشش مهریه هم یه سری هزینه های حق التحریر و اداری داره که باید همونجا پرداخت کنید.
7. گام هفتم: دریافت نسخه از سند رسمی بخشش مهریه: بعد از امضا و پرداخت هزینه ها، سردفتر یه نسخه از سند رسمی بخشش مهریه رو به شما تحویل میده. این سند، مدرک معتبر و قانونی شماست که نشون میده مهریه رو بخشیدید. حتماً اون رو نگه دارید!
8. گام هشتم: پیگیری برای درج در ملاحظات عقدنامه (توصیه شده): این مرحله اجباری نیست، ولی خیلی توصیه میشه. شما می تونید بعد از بخشش مهریه، از دفترخونه بخواهید که این موضوع رو در قسمت «ملاحظات» عقدنامه تون هم ثبت کنه. این کار باعث میشه که عقدنامه تون هم به روز بشه و دیگه هیچ ابهامی نباشه.

هزینه های بخشش مهریه در دفترخانه؛ چقدر آب می خوره؟

یکی از سوالاتی که ممکنه تو ذهنتون باشه، اینه که هزینه بخشش مهریه در دفترخانه> چقدره؟ خب، این هزینه ها بر اساس تعرفه هایی که هر ساله توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برای دفاتر اسناد رسمی تعیین میشه، مشخص میشن. یعنی قیمت ثابتی نیست که همین الان بتونم دقیق بگم، ولی یه سری کلیات داره:

• حق التحریر دفترخانه: بخش اصلی هزینه، بابت حق التحریر دفترخانه است که برای تنظیم و ثبت سند رسمی بخشش مهریه دریافت میشه. این مبلغ معمولاً درصدی از مبلغ مهریه نیست، بلکه یه نرخ ثابته یا بر اساس تعداد کلمات یا نوع سند متغیر میشه. برای اطلاع از نرخ دقیق، بهترین راه اینه که موقع مراجعه به دفترخانه، ازشون بپرسید.
• سایر هزینه های جانبی: علاوه بر حق التحریر، ممکنه یه سری هزینه های جزئی دیگه مثل هزینه کپی مدارک، تمبر مالیاتی و اینجور چیزها هم بهش اضافه بشه.

برای اینکه اطلاعاتتون دقیق باشه، حتماً قبل از مراجعه یا همون موقع، از مسئول دفترخانه تعرفه روز رو بپرسید تا با دید باز اقدام کنید. این هزینه ها معمولاً زیاد نیستن و در مقایسه با اهمیت قانونی شدن این کار، واقعاً ناچیز به حساب میان.

پیامدهای حقوقی بخشیدن مهریه؛ چه عواقبی داره؟

بخشش مهریه مثل یه سکه است که دو رو داره. از یه طرف، می تونه برای آرامش و حل و فصل مشکلات زندگی مشترک مفید باشه، از طرف دیگه، پیامدهای حقوقی مهمی داره که باید حسابی حواستون بهش باشه. وقتی مهریه رو می بخشید، در واقع دارید از یه حق مالی مهم می گذرید. بیایید ببینیم این کار چه عواقبی برای شما و زندگی مشترکتون داره:

از دست دادن حق مطالبه مهریه (به جز موارد قابل رجوع)

مهم ترین و واضح ترین پیامد اینه که شما دیگه حق مطالبه مهریه> رو ندارید. یعنی اگه مهریه رو به صورت ابراء یا صلح بخشیدید، دیگه نمی تونید پشیمون بشید و بخواهید اون رو از همسرتون بگیرید. این یعنی یه حق مالی از شما سلب شده. فقط در مواردی مثل هبه غیرمعوض (با شرایط خاص) یا بذل مهریه در طلاق خلع (در ایام عده) امکان برگشت وجود داره که جلوتر مفصل راجع بهشون حرف می زنیم. پس قبل از بخشش، حتماً خوب فکر کنید.

تاثیر بر حق طلاق (در طلاق خلع و توافقی)

بخشش مهریه می تونه روی قضیه طلاق هم تاثیر بذاره. تو طلاق توافقی>، معمولاً زن در ازای بخشیدن تمام یا قسمتی از مهریه، توافق می کنه که طلاق بگیره. اینجا بخشش مهریه میشه بخشی از توافق کلی. در طلاق خلع> هم که اصلاً فلسفه اش اینه که زن مهریه رو می بخشه تا از قید زندگی مشترک آزاد بشه. اما این بخشش هیچ تاثیری روی حق طلاق مرد نداره، یعنی مرد همچنان حق طلاق داره و شما با بخشش مهریه، به این حق ایشون اضافه یا کم نمی کنید.

عدم تاثیر بر سایر حقوق زوجه (نفقه، حضانت، ارث و…)

یه نکته خیلی مهم که خیلیا ممکنه اشتباه بگیرن، اینه که بخشش مهریه فقط مربوط به خود مهریه است و هیچ تاثیری بر سایر حقوق قانونی و شرعی شما به عنوان زن نداره>. یعنی:

• نفقه: شما همچنان حق نفقه دارید و مرد موظفه نفقه شما رو پرداخت کنه. بخشش مهریه به معنی از دست دادن حق نفقه نیست.
• حضانت فرزند: حضانت فرزندان هم داستانش جداست و به بخشش مهریه ربطی نداره، مگر اینکه در طلاق توافقی، سر حضانت با همسرتون توافق خاصی کرده باشید که در ازای بخشیدن مهریه در ازای گرفتن حضانت فرزند>، حضانت رو به شما بدن.
• ارث: اگه خدای نکرده همسرتون فوت کنن، بخشش مهریه تاثیری بر حق ارث شما از ایشون نداره و شما همچنان به عنوان همسر متوفی، سهم الارث خودتون رو دریافت می کنید.

خلاصه اینکه، بخشش مهریه فقط یه حق مالی رو از شما می گیره و بقیه حقوق شما سر جای خودشون باقی می مونن.

اهمیت بخشش مهریه در دوران عقد و بعد از آن

باید بدونید که چه مهریه رو در دوران عقد ببخشید و چه بعد از اون، از نظر قانونی شرایط یکیه. یعنی بعد از عقد، هر زمان که خواستید، می تونید این کار رو انجام بدید. فقط نکته اینجاست که اگه تو دوران عقد و قبل از رابطه زناشویی باشه، مهریه نصف میشه، اما اگه بعد از اون باشه، زن مالک کل مهریه است. در هر صورت، بخشش همون معنی رو داره.

آیا بعد از بخشیدن مهریه می شه دوباره اونو مطالبه کرد؟ (جزئیات کامل)

این یکی از سوال های اساسی و پراسترسه! خیلی از خانم ها بعد از یه مدت پشیمون میشن و می پرسن: «آیا بخشش مهریه قابل رجوع است> و می تونم مهریه ام رو که بخشیدم، دوباره مطالبه کنم؟» جواب این سوال به این بستگی داره که شما مهریه رو با چه نوع قراردادی بخشیده اید. بیایید با جزئیات ببینیم:

در ابراء و صلح: خداحافظی با مهریه!

همونطور که قبلاً هم گفتیم، اگه مهریه رو به صورت ابراء مهریه> یا صلح مهریه> بخشیده باشید، دیگه راه برگشتی نیست. این دو نوع بخشش، غیرقابل رجوع هستن. یعنی شما حق مطالبه مجدد مهریه رو ندارید و اگه پشیمون بشید، قانون نمی تونه کاری براتون بکنه. ماده ۲۸۹ قانون مدنی صراحتاً می گه ابراء یعنی دائن (طلبکار) به اختیار خودش از حقش صرف نظر کنه، و وقتی این کارو کرد، دیگه نمی تونه برگرده.

در هبه: شاید بشه!

قضیه هبه مهریه> یه کم فرق می کنه و اینجا جای امیدواری برای پشیمانی وجود داره، البته با شرایطی. اصل بر اینه که تو هبه غیرمعوض (یعنی وقتی چیزی رو بدون دریافت هیچ چیز در مقابلش می بخشید)، واهب (بخشنده) می تونه از هبه خودش رجوع کنه. اما این رجوع هم یه سری استثنائات داره. مثلاً اگه چیزی که هبه شده، از بین رفته باشه یا به شخص دیگه ای منتقل شده باشه، دیگه نمی تونید رجوع کنید. پس اگه مهریه رو هبه کردید و بعد پشیمون شدید، باید وضعیت رو بررسی کنید که آیا جزو استثنائات هست یا نه.

در طلاق خلع (بذل مهریه): فقط تو دوران عده

اگه شما مهریه رو برای گرفتن طلاق خلع بخشیدید (یعنی بذل مهریه در طلاق خلع> کردید)، اینجا هم راه برگشتی هست، اما فقط برای یه مدت مشخص. زن می تونه در طول ایام عده> از کراهت خودش برگرده و بگه پشیمون شده. اگه این اتفاق بیفته، طلاق خلع باطل میشه و زن می تونه دوباره مهریه رو مطالبه کنه. ولی بعد از تموم شدن عده، دیگه امکان رجوع وجود نداره.

بسیار مهمه که بدونید، نوع سند بخشش مهریه (ابراء، هبه یا صلح) تعیین کننده اصلی اینه که آیا راه برگشتی برای شما وجود داره یا نه. قبل از امضا، حسابی دقت کنید!

نکات خیلی مهم:

• همیشه موقع امضای سند بخشش مهریه، حسابی حواستون جمع باشه و دقیقاً بدونید دارید چه نوع بخششی رو امضا می کنید.
• اگه خدای نکرده مجبور به بخشش شدید یا فریب خوردید، باید سریعاً به وکیل مراجعه کنید تا بتونید این موضوع رو از راه قانونی پیگیری کنید.

نمونه متن سند بخشش مهریه (ابراء، هبه، صلح)

همونطور که دیدید، نوع بخشش خیلی مهمه. اینجا یه نمونه کلی از متنی که ممکنه تو دفترخونه برای بخشش مهریه تنظیم بشه رو براتون میارم. این فقط یه الگوئه و متن اصلی با جزئیات قانونی و فرمت رسمی توسط سردفتر تنظیم میشه، اما می تونه یه دید کلی بهتون بده. این نمونه متن به شما کمک میکند تا با نمونه متن بخشش مهریه> آشنا شوید:

نمونه متن ابراء مهریه

اقرارنامه رسمی ابراء مهریه

اینجانبه: [نام و نام خانوادگی زوجه]، فرزند [نام پدر زوجه]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، صادره از [محل صدور]، کد ملی [کد ملی]، ساکن [آدرس کامل زوجه].
همسر آقای: [نام و نام خانوادگی زوج]، فرزند [نام پدر زوج]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، صادره از [محل صدور]، کد ملی [کد ملی]، ساکن [آدرس کامل زوج].

به موجب سند ازدواج شماره [شماره عقدنامه]، مورخ [تاریخ عقدنامه]، ثبت شده در دفتر ازدواج شماره [شماره دفتر ازدواج] حوزه [حوزه ثبت].

با کمال صحت و سلامت عقل و اراده آزاد و بدون هیچ گونه اکراه و اجبار و علم به عواقب قانونی و شرعی، بدین وسیله اقرار و اعلام می دارم که تمام/قسمتی از مهریه شرعی و قانونی خود را به میزان [میزان مهریه بخشیده شده] از [تعداد سکه بهار آزادی/مثقال طلا/مبلغ ریالی] که ذمه زوج به آن مشغول بوده، به همسرم آقای [نام و نام خانوادگی زوج]، ابراء نمودم و ایشان را از بابت پرداخت مهریه مذکور، بری الذمه می نمایم و حق هرگونه مطالبه و ادعایی را در آینده از خود سلب و ساقط کردم.

این ابراء به موجب ماده ۲۸۹ قانون مدنی به عمل آمد و غیرقابل رجوع است.

تاریخ: [تاریخ]
امضای زوجه:
(در صورت حضور شهود، امضای شهود)

نمونه متن هبه مهریه

اقرارنامه رسمی هبه مهریه

اینجانبه: [نام و نام خانوادگی زوجه]، فرزند [نام پدر زوجه]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، صادره از [محل صدور]، کد ملی [کد ملی]، ساکن [آدرس کامل زوجه].
همسر آقای: [نام و نام خانوادگی زوج]، فرزند [نام پدر زوج]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، صادره از [محل صدور]، کد ملی [کد ملی]، ساکن [آدرس کامل زوج].

به موجب سند ازدواج شماره [شماره عقدنامه]، مورخ [تاریخ عقدنامه]، ثبت شده در دفتر ازدواج شماره [شماره دفتر ازدواج] حوزه [حوزه ثبت].

با کمال صحت و سلامت عقل و اراده آزاد و بدون هیچ گونه اکراه و اجبار و علم به عواقب قانونی و شرعی، بدین وسیله اقرار و اعلام می دارم که تمام/قسمتی از مهریه شرعی و قانونی خود را به میزان [میزان مهریه بخشیده شده] از [تعداد سکه بهار آزادی/مثقال طلا/مبلغ ریالی] که به ذمه زوج مشغول می باشد، بلاعوض و به صورت هبه معوض/غیرمعوض (بر اساس انتخاب) به همسرم آقای [نام و نام خانوادگی زوج]، هبه نمودم.

این هبه به استناد ماده ۷۹۵ قانون مدنی به عمل آمد. (در صورت هبه معوض: و عوض آن عبارت از [ذکر عوض] می باشد.)

تاریخ: [تاریخ]
امضای زوجه:
(در صورت حضور شهود، امضای شهود)

نمونه متن صلح مهریه

اقرارنامه رسمی صلح مهریه

اینجانبه: [نام و نام خانوادگی زوجه]، فرزند [نام پدر زوجه]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، صادره از [محل صدور]، کد ملی [کد ملی]، ساکن [آدرس کامل زوجه].
همسر آقای: [نام و نام خانوادگی زوج]، فرزند [نام پدر زوج]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، صادره از [محل صدور]، کد ملی [کد ملی]، ساکن [آدرس کامل زوج].

به موجب سند ازدواج شماره [شماره عقدنامه]، مورخ [تاریخ عقدنامه]، ثبت شده در دفتر ازدواج شماره [شماره دفتر ازدواج] حوزه [حوزه ثبت].

با کمال صحت و سلامت عقل و اراده آزاد و بدون هیچ گونه اکراه و اجبار و علم به عواقب قانونی و شرعی، بدین وسیله اقرار و اعلام می دارم که تمام/قسمتی از مهریه شرعی و قانونی خود را به میزان [میزان مهریه صلح شده] از [تعداد سکه بهار آزادی/مثقال طلا/مبلغ ریالی] که ذمه زوج به آن مشغول می باشد، با همسرم آقای [نام و نام خانوادگی زوج]، مصالحه نموده و ایشان را از بابت پرداخت مهریه مذکور، بری الذمه می نمایم و حق هرگونه مطالبه و ادعایی را در آینده از خود سلب و ساقط کردم.

این صلح به موجب ماده ۷۵۲ قانون مدنی به عمل آمد و به عنوان عقد لازم، غیرقابل فسخ و رجوع است.

تاریخ: [تاریخ]
امضای زوجه:
(در صورت حضور شهود، امضای شهود)

نکات مهمی که قبل از بخشش مهریه باید بدانید (توصیه های حقوقی دوستانه)

تا اینجا حسابی با جزئیات بخشش مهریه آشنا شدید. اما قبل از اینکه دست به کار بشید، یه سری توصیه های مهم دارم که اگه بهشون گوش بدید، خیالتون از هر جهت راحت تر میشه و جلوی کلی دردسر احتمالی رو می گیرید. اینا رو به عنوان رفیق کوچیکتون می گم:

حتماً با یه وکیل متخصص خانواده مشورت کنید!

این مهم ترین توصیه ایه که می تونم بهتون بکنم. شاید با خودتون بگید خب من که همه چیزو خوندم و یاد گرفتم! اما راستش رو بخواهید، مسائل حقوقی ریزه کاری های خودشون رو دارن و ممکنه شرایط خاص شما نیاز به یه راهنمایی اختصاصی داشته باشه. یه وکیل متخصص خانواده، با تجربه خودش می تونه بهترین مشاوره حقوقی> رو بهتون بده، کمکتون کنه بهترین نوع بخشش رو انتخاب کنید و حتی اگه لازم شد، خودش کارای حقوقی رو براتون انجام بده. «کار رو باید سپرد دست کاردان!»

از اراده و رضایت قلبی خودتون مطمئن باشید، نه هیچ فشاری!

این قضیه رو هر چقدر هم تاکید کنم کمه. بخشش مهریه یه تصمیم خیلی بزرگه که سرنوشت مالی شما رو تغییر میده. مطمئن باشید که این تصمیم رو کاملاً از ته دل و با رضایت کامل> خودتون می گیرید و هیچ فشار، اجبار، تهدید یا فریب از طرف هیچ کس توش دخیل نیست. اگه حتی ذره ای شک دارید یا احساس می کنید تحت فشارید، این کار رو عقب بندازید و بیشتر فکر کنید. یه تصمیم عجولانه می تونه عواقب سنگینی داشته باشه.

همه عواقب مالی و حقوقی رو بدونید

قبل از امضای هر سندی، حسابی راجع به عواقبش فکر کنید و مطمئن باشید که همه ابعاد مالی و حقوقیش رو درک کرده اید. می دونید که با بخشش مهریه، از این حق مالی می گذرید. آیا برای آینده مالی خودتون فکری کرده اید؟ آیا این تصمیم روی استقلال مالیتون تاثیر نمی ذاره؟ اینا سوالاتیه که باید قبل از اقدام، بهشون جواب بدید. شاید جایگزین هایی مثل بخشیدن قسمتی از مهریه> یا حتی بذل مهریه مشروط> براتون مناسب تر باشه.

جایگزین ها رو هم بررسی کنید

همیشه لازم نیست که کل مهریه رو ببخشید. شاید راه حل های دیگه ای هم برای مشکل شما وجود داشته باشه. مثلاً:

• تقسیط مهریه: اگه مشکل همسرتون فقط تو پرداخت یکجای مهریه است، می تونید با توافق، مهریه رو قسط بندی کنید.
• بخشش قسمتی از مهریه: شاید فقط بخشیدن یه مقدار از مهریه، گره گشا باشه و نیازی به بخشیدن کلش نباشه.
• بخشش مهریه در ازای گرفتن حق طلاق: بعضی خانم ها، در ازای بخشش مهریه، حق طلاق> رو به صورت وکالت بلاعزل از همسرشون می گیرن. این هم یه راه حله که می تونه بهتون آرامش خاطر بده.

پس، با مشورت و فکر کردن، بهترین راه حل رو برای شرایط خودتون پیدا کنید.

موضوعات خاص در بخشش مهریه

خب، تا اینجا درباره کلیات و مراحل بخشش مهریه حرف زدیم. اما بعضی وقت ها یه سری شرایط خاص پیش میاد که شاید سوال برانگیز باشن. بیایید به چند تا از این موارد هم نگاهی بندازیم:

بخشش مهریه بدون اطلاع پدر؛ آیا امکان پذیره؟

این سوال خیلی از خانم هاست، مخصوصاً اونایی که نمی خوان پدر و مادرشون در جریان این تصمیم قرار بگیرن. قبلاً هم اشاره کردم که به لحاظ قانونی، یک زن رشید (بالای ۱۸ سال) برای بخشش مهریه اش نیازی به اجازه پدر نداره>. مهریه حق مالی خودشه و اختیارش با خودشه. اما نکته ای که وجود داره، اینه که بعضی دفاتر اسناد رسمی، ممکنه عرفاً یا برای احتیاط بیشتر، بخواهند که پدر هم حضور داشته باشه یا اجازه کتبی بده. در این حالت، اگه با چنین دفترخونه ای روبرو شدید و نخواستید پدرتون در جریان باشه، می تونید به دفترخونه دیگه مراجعه کنید. تاکید می کنم که از نظر قانونی، نیازی به این کار نیست.

گم شدن عقدنامه برای بخشش مهریه؛ باید چیکار کرد؟

اگه اصل عقدنامه تون گم شده باشه، اصلاً جای نگرانی نیست. برای گم شدن عقدنامه برای بخشش مهریه>، شما می تونید خیلی راحت به دفترخانه ازدواجی که عقدتون رو ثبت کرده، مراجعه کنید و درخواست «رونوشت رسمی عقدنامه» بدید. اونا یه کپی برابر اصل بهتون میدن که کاملاً معتبره و می تونید با همون برای بخشش مهریه اقدام کنید. پس این مانع بزرگی برای بخشیدن مهریه نیست.

بخشش مهریه در عقد موقت؛ این امکان وجود داره؟

بله، بخشش مهریه در عقد موقت> هم کاملاً امکان پذیره. چه عقد دائم باشه و چه عقد موقت، به محض جاری شدن صیغه عقد، مهریه به زن تعلق می گیره و زن مالک اون میشه. بنابراین، مثل عقد دائم، خانم در عقد موقت هم می تونه مهریه اش رو تمام یا قسمتی ببخشه. مراحل و مدارک لازم هم تقریباً مشابه عقد دائم خواهد بود، با این تفاوت که به جای عقدنامه دائم، باید سند ازدواج موقت رو ارائه بدید.

بخشش مهریه قبل از ازدواج؛ معتبره؟

این سوال رو هم قبلاً جواب دادیم اما چون خیلی مهمه، دوباره تاکید می کنم. بخشش مهریه قبل از جاری شدن صیغه عقد، از نظر قانونی هیچ اعتباری نداره>. مهریه حقیه که با عقد نکاح به وجود میاد. اگه هنوز عقد نکردید، مهریه ای هم وجود نداره که بخواهید ببخشید! پس هر توافقی که قبل از عقد در مورد بخشش مهریه انجام بشه، از نظر قانونی باطله. اول باید عقد کنید، بعد اگه خواستید، می تونید مهریه تون رو ببخشید.

حکم رشد برای بخشش مهریه؛ کی لازم میشه؟

دوباره به قضیه رشد برگردیم. اگه خانمی که می خواد مهریه رو ببخشه، زیر ۱۸ سال تمام شمسی> باشه، برای انجام این کار نیاز به حکم رشد> از دادگاه داره. حتی اگه اون خانم ازدواج کرده باشه و به سن بلوغ شرعی رسیده باشه، برای انجام کارهای مالی مثل بخشش مهریه، باید دادگاه تأیید کنه که ایشون توانایی تشخیص منافع و مضرات مالی خودش رو داره. بدون این حکم، بخشش مهریه برای افراد زیر ۱۸ سال معتبر نیست. این برای حمایت از حقوق این افراد در برابر تصمیمات عجولانه یا احتمالی تحت فشار است.

نتیجه گیری: تصمیمی آگاهانه برای آینده ای روشن

بخشش مهریه، همونطور که با هم دیدیم، یه تصمیم ساده نیست. این کار پیامدهای حقوقی و مالی زیادی داره که لازمه قبل از هر اقدامی، همه جوانبش رو با دقت بررسی کنید. از شناخت انواع بخشش مهریه (ابراء، هبه، صلح و بذل) و تفاوت هاشون گرفته تا فراهم کردن مدارک لازم برای بخشش مهریه> مثل شناسنامه، کارت ملی و عقدنامه، و طی کردن مراحل قانونی بخشیدن مهریه> در دفترخانه، همه اینها باید با آگاهی کامل انجام بشه. یادمون باشه که این حق مالی، بعد از عقد به شما تعلق می گیره و برای بخشیدنش، باید شرایط قانونی رو رعایت کنید تا خدای نکرده بعداً پشیمونی به بار نیاد.

حالا که اطلاعات کاملی در مورد بخشش مهریه دارید، می تونید با دیدی بازتر و آگاهانه تر تصمیم بگیرید. توصیه آخر من اینه که هیچ وقت برای اینجور تصمیمات مهم عجله نکنید و اگه باز هم سوال یا ابهامی داشتید، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. یه مشاوره حقوقی> خوب می تونه راه رو براتون روشن کنه و کمکتون کنه بهترین و امن ترین راه رو برای آینده خودتون انتخاب کنید. با آگاهی، آینده شما روشن تر خواهد بود.