تفاوت خواسته و بهای خواسته

وقتی پای دعوای حقوقی و دادگاه وسط میاد، پر از اصطلاحات و کلماتی میشه که شاید برای خیلی از ما گنگ و نامفهوم باشن. دو تا از این کلمات که حسابی هم مهم و کلیدی هستن، «خواسته» و «بهای خواسته» هستن. این دو تا خیلی وقت ها با هم اشتباه گرفته میشن، اما باور کنید تفاوتشون زمین تا آسمونه و اگه این تفاوت رو ندونیم، ممکنه توی پرونده مون حسابی به دردسر بیفتیم. از اینکه چقدر باید پول دادرسی بدیم تا اینکه اصلاً پرونده مون می ره دادگاه یا شورای حل اختلاف، همه و همه به فهم درست این دو مفهوم بستگی داره.

خواسته چیه؟ یه تعریف خودمونی و حقوقی

بیایید اول از «خواسته» شروع کنیم، چون اصل ماجرا همینه. خواسته، به زبون ساده، همون چیزیه که شما از دادگاه می خواید براتون انجام بده. یعنی هدف اصلی شما از اینکه دادخواست دادید و پاتون به دادگاه باز شده، دقیقاً چیه؟

اصل ماجرا: خواسته دقیقا یعنی چی؟

فرض کنید به یکی پول قرض دادید و حالا می خواید پولتون رو پس بگیرید. «پس گرفتن پول» اینجا میشه خواسته شما. یا مثلاً یه خونه ای رو خریدید ولی فروشنده سند رو به نامتون نمی زنه. «الزام به تنظیم سند رسمی» هم میشه خواسته شما. پس خواسته، اون درخواستی هست که شما به عنوان خواهان (کسی که شکایت کرده) از دادگاه دارید که در موردش حکم صادر کنه. این موضوعی که شما می خواید دادگاه بهش رسیدگی کنه و در موردش نظر بده، اساس و ریشه دعوای شماست. بدون خواسته، اصلاً دعوایی وجود نداره!

انواع خواسته: مالی یا غیرمالی، مسئله این است!

خواسته می تونه دو نوع باشه:

• خواسته مالی: وقتی خواسته شما یه ارزش پولی مشخص داره. مثلاً مطالبه ده میلیون تومن پول، یا پس گرفتن یه ماشین که قیمتش معلومه، یا حتی جبران خسارتی که به پول قابل اندازه گیریه. این نوع خواسته ها مستقیم با پول و ارزش اقتصادی سروکار دارن.
• خواسته غیرمالی: وقتی خواسته شما ارزش پولی نداره یا نمی تونیم براش قیمت تعیین کنیم. مثلاً تقاضای حضانت فرزند، باطل کردن یه سند ازدواج، یا حتی فسخ یه معامله. اینجا هدف شما پول نیست، بلکه یه حق، یه وضعیت حقوقی یا یه موضوعی هست که جنبه مالی نداره.

این تقسیم بندی خیلی مهمه، چون همونطور که جلوتر می بینیم، روی بهای خواسته و کلی چیزای دیگه تأثیر می ذاره.

چرا خواسته تو دادخواست اینقدر مهمه؟

خواسته، ستون فقرات دادخواست شماست. ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی هم میگه که یکی از چیزهای ضروری توی دادخواست، دقیقاً مشخص کردن خواسته است. اگه خواسته رو درست و حسابی و واضح ننویسید، ممکنه دادخواستتون ایراد داشته باشه و دادگاه اصلاً بهش رسیدگی نکنه، یا پرونده تون کلاً به مشکل بخوره. پس، از همون اول باید بدونیم چی می خوایم و خواستمون رو شفاف و روشن تو دادخواست بنویسیم.

بهای خواسته: پولِ دعوا یعنی چی؟

حالا که با خواسته آشنا شدیم، نوبت می رسه به «بهای خواسته». این یکی کمی پیچیده تر به نظر میاد، ولی با یه مثال ساده حل میشه. بهای خواسته، ارزشی هست که خواهان برای خواسته مالی خودش تعیین می کنه و تو دادخواست می نویسه.

بهای خواسته به زبون ساده

فرض کنید خواسته شما مطالبه 50 میلیون تومن پوله. خب این «50 میلیون تومن» خودش میشه بهای خواسته. یا مثلاً خواسته شما پس گرفتن یه ماشینیه که الان 300 میلیون تومن ارزش داره. اینجا «300 میلیون تومن» میشه بهای خواسته.
توجه کنید که بهای خواسته فقط برای خواسته های مالی یا اونایی که میشه به پول تبدیلشون کرد، معنی پیدا می کنه. اگه خواسته شما غیرمالی باشه (مثلاً حضانت بچه)، دیگه بهای خواسته معنایی نداره و لازم نیست براش عددی تعیین کنید.

کدوم قانون میگه بهای خواسته لازمه؟

مثل خواسته، بهای خواسته هم تو بند 3 ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی بهش اشاره شده. این ماده میگه که تو دادخواست باید «تعیین خواسته و بهای آن» ذکر بشه، مگر اینکه تعیین بها ممکن نباشه یا خواسته مالی نباشه. یعنی قانون گذار از ما خواسته که اگه خواستمون مالیه، براش یه قیمت هم بذاریم.

کی لازم نیست بهای خواسته رو تعیین کنیم؟

خب، همونطور که از اسمش پیداست، «بهای خواسته» فقط برای خواسته هاییه که میشه براشون بها (پول) تعیین کرد. پس:

• اگه خواسته شما غیرمالیه (مثل طلاق، حضانت، ابطال سند نکاح و…)، نیازی به تعیین بهای خواسته ندارید.
• اگه خواسته مالیه ولی به هر دلیلی نمیشه براش قیمت دقیق تعیین کرد (مثلاً توی بعضی دعاوی پیچیده)، باز هم میشه بهای خواسته رو «غیرقابل تقویم» یا «فعلاً مقوم به مبلغ فلان» زد. البته این حالت ها کمتر پیش میاد و بهتره تا جایی که میشه، بها رو تعیین کنیم.

بهای خواسته به چه دردی می خوره؟

بهای خواسته شاید به نظر فقط یه عدد بیاد، اما توی روند دادگاه کلی کارکرد مهم و اساسی داره:

• مبنای تعیین هزینه دادرسی شماست. هر چقدر بهای خواسته بیشتر باشه، هزینه دادرسی هم بیشتر میشه.
• تعیین می کنه که پرونده شما باید تو شورای حل اختلاف بررسی بشه یا دادگاه عمومی حقوقی. این یکی خیلی مهمه و بعداً بیشتر در موردش حرف می زنیم.
• مشخص می کنه که آیا شما می تونید به رأی دادگاه اعتراض کنید یا نه (همون تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی).

پس می بینید که بهای خواسته فقط یه عدد نیست، یه اهرم حقوقیه که روی کل مسیر پرونده شما تأثیر می ذاره.

فرق خواسته و بهای خواسته: این دو تا یکی نیستن!

حالا که هر دو مفهوم رو جداگانه توضیح دادیم، بیایید تفاوت اصلی شون رو با هم بررسی کنیم تا دیگه هیچ ابهامی نمونه. قانون گذار هم تو بند 3 ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی، این دو تا رو جدا از هم آورده، که خودش نشون میده اینا با هم فرق دارن.

تفاوت های اصلی رو بشناسیم

به زبان ساده، خواسته اون هدفیه که شما دارید و از دادگاه می خواید براتون محققش کنه. اما بهای خواسته، ارزش پولی همون هدفه، که فقط برای خواسته های مالی تعیین میشه و بیشتر جنبه شکلی و محاسباتی داره.
مثلاً وقتی شما می خواید یه چک 100 میلیون تومنی رو وصول کنید:

• خواسته شما: وصول وجه چک (اصل ماجرا)
• بهای خواسته شما: 100 میلیون تومان (ارزش پولی خواسته)

می بینید که این دو تا با هم فرق دارن. یکی ماهیت دعوا رو میگه، اون یکی ارزش عددی شو برای محاسبات قانونی.

اگه این دو تا رو قاطی کنیم، چی میشه؟

اگه این دو تا مفهوم رو درست تفکیک نکنیم یا تو دادخواست اشتباه بنویسیم، ممکنه دردسرهای زیادی برامون پیش بیاد:

• پرداخت هزینه دادرسی اشتباه: یا بیشتر از اون چیزی که باید پرداخت می کنیم یا کمتر، که هر دو می تونه مشکل ساز باشه.
• ارسال پرونده به مرجع ناصالح: مثلاً پرونده ای که باید تو دادگاه عمومی بررسی بشه، میره شورای حل اختلاف، یا برعکس. این یعنی کلی اتلاف وقت و سردرگمی.
• سلب حق تجدیدنظرخواهی: اگه بهای خواسته رو کمتر از ارزش واقعی بنویسیم، ممکنه حق اعتراض و تجدیدنظرخواهی رو از خودمون بگیریم.

پس حواس جمع باشیم که این دو تا رو قاطی نکنیم و دقیق تو دادخواست واردشون کنیم.

اینجا یه جدول مقایسه ای داریم که تفاوت ها رو بهتر نشون میده:

ویژگی	خواسته	بهای خواسته
تعریف	موضوع اصلی و ماهوی دعوا (چیزی که از دادگاه می خواهیم)	ارزش ریالی خواسته در دعاوی مالی یا قابل تقویم
الزام تعیین	همیشه باید مشخص شود	فقط در دعاوی مالی یا قابل ارزیابی به پول (طبق بند 3 ماده 51)
تأثیر بر ماهیت دعوا	تعیین کننده ماهیت و نوع دعوا (مالی/غیرمالی)	تأثیر بر جنبه های شکلی و فرآیندی دعوا (نه ماهیت)
هدف دادگاه	صدور حکم در خصوص آن	مبنای محاسبه هزینه ها، صلاحیت و اعتراضات شکلی
مثال خواسته مالی	مطالبه 100 میلیون تومان وجه چک	100 میلیون تومان
مثال خواسته غیرمالی	تقاضای طلاق، سلب حضانت	ندارد

چجوری بهای خواسته رو تعیین کنیم؟ (قلق های ماده 62 آیین دادرسی مدنی)

خب، حالا که فهمیدیم بهای خواسته چقدر مهمه، باید بدونیم چجوری باید این بها رو تعیین کنیم. قانون گذار توی ماده 62 قانون آیین دادرسی مدنی، حسابی راهنماییمون کرده و برای انواع مختلف دعاوی، قواعد خاصی رو گذاشته. بیایید این قواعد رو با هم مرور کنیم:

اگه پول خودمون باشه (ریال ایران)

اگه خواسته شما مطالبه پول رایج ایران باشه، کارتون خیلی راحته! بهای خواسته، دقیقاً همون مبلغیه که شما می خواید. مثلاً اگه 75 میلیون تومن پول می خواید، بهای خواسته همون 75 میلیون تومنه. ساده و بی دردسر.

اگه ارز خارجی باشه (دلار، یورو و…)

اگه خواسته شما ارز خارجی باشه (مثلاً دلار یا یورو)، باید یه خورده بیشتر حواستون جمع باشه. در این حالت، بهای خواسته رو باید بر اساس نرخ رسمی اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در همون روزی که دارید دادخواست رو تقدیم می کنید، حساب کنید و تو دادخواست بنویسید. مثلاً اگه 10 هزار دلار طلب دارید، باید نرخ رسمی دلار رو از بانک مرکزی بگیرید و اون رو ضرب در 10 هزار کنید تا بهای خواسته به ریال به دست بیاد.

دعاوی با منافع مدت دار: چه حساب و کتابی داره؟

بعضی وقت ها خواسته ما، منافع یا حقوقی هست که باید تو یه مدت زمان مشخص پرداخت بشه. مثلاً اجاره بهای معوقه یا اقساط. اینجا دو حالت داریم:

1. اگه مدت مشخص باشه: اگه این منافع برای یه مدت معین باشه (مثلاً 6 ماه اجاره بها)، بهای خواسته میشه حاصل جمع کل اون اقساط یا منافع.
2. اگه مدت نامحدود یا مادام العمر باشه: اگه این منافع نامحدود یا مادام العمر باشه (مثلاً نفقه مادام العمر)، بهای خواسته میشه حاصل جمع منافع یا اقساط «ده سال». یعنی باید محاسبه کنیم که طی ده سال چقدر میشه و اون رو به عنوان بهای خواسته بنویسیم.

اگه پای ملک و اموال دیگه وسط باشه

توی دعاوی که مربوط به اموال غیر از وجه نقد و ارز هستن (مثلاً یه ملک یا یه کالای مشخص)، بهای خواسته رو خود خواهان تو دادخواست تعیین می کنه. البته این یه شرط مهم داره: خوانده (کسی که علیه ش شکایت شده) نباید تا اولین جلسه دادرسی به این بها اعتراض کنه.
یه نکته خیلی مهم درباره دعاوی ملکی: مبنای تعیین بهای خواسته، معمولاً ارزش منطقه ای ملک هستش، نه ارزش واقعی و روز بازار. مگر اینکه قانون خودش یه روش دیگه رو برای اون دعوای خاص گفته باشه. اگه خوانده به این بها اعتراض کنه و اعتراضش هم منطقی و مؤثر باشه، دادگاه می تونه با کمک کارشناس دادگستری، بهای خواسته رو تعیین کنه.

اگه چند نفر خواهان باشن

بعضی وقت ها چند نفر با هم، یه دعوا رو مطرح می کنن و هر کدوم هم بخشی از یه چیز کلی رو می خوان. اینجا بهای خواسته، حاصل جمع تمام قسمت هایی میشه که هر کدوم از خواهان ها مطالبه کردن. یعنی همه رو با هم جمع می کنیم و یه عدد کلی برای بهای خواسته می نویسیم.

بر اساس ماده 62 قانون آیین دادرسی مدنی، نحوه تعیین بهای خواسته بسته به نوع خواسته (پول رایج، ارز خارجی، منافع مدت دار یا سایر اموال) متفاوت است و خواهان باید با رعایت این قواعد، بهای دقیق را در دادخواست خود قید کند.

بهای خواسته چه کارایی می کنه؟ (آثارش چیه؟)

همونطور که گفتیم، تعیین بهای خواسته فقط یه عددنویسی ساده نیست؛ کلی اثر حقوقی و قضایی مهم داره که روی کل روند پرونده شما تأثیر می ذاره. قانون گذار توی ماده 61 قانون آیین دادرسی مدنی این آثار رو به وضوح بیان کرده:

بهای خواسته، از نظر هزینه دادرسی و امکان تجدیدنظرخواهی، همان مبلغی است که در دادخواست قید شده است، مگر اینکه قانون ، ترتیب دیگری، معین کرده باشد.

بیایید ببینیم این ماده و بقیه قوانین، چه آثاری رو برای بهای خواسته مشخص کردن:

تأثیر مستقیم روی هزینه دادرسی

اولین و ملموس ترین اثر بهای خواسته، روی هزینه دادرسیه. هزینه دادرسی، اون پولی هست که شما باید برای اینکه دادگاه به پرونده تون رسیدگی کنه، پرداخت کنید. این هزینه بر اساس درصدی از بهای خواسته محاسبه میشه. پس هر چقدر بهای خواسته شما بالاتر باشه، هزینه دادرسی هم بیشتر میشه و برعکس. مثلاً برای دعاوی مالی تو مرحله بدوی، حدود 3.5 درصد از بهای خواسته رو باید به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید. پس اگه بهای خواسته رو اشتباهی کمتر یا بیشتر بنویسید، ممکنه یا پول کمتری بدید که پرونده تون گیر می کنه، یا پول بیشتری بدید که الکی ضرر می کنید.

تعیین کننده مرجع رسیدگی (شورا یا دادگاه؟)

این یکی از مهم ترین آثار بهای خواسته است. بر اساس قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402، اگه خواسته یا بهای خواسته شما تا سقف 200 میلیون تومان (دو میلیارد ریال) باشه، پرونده تون میره شورای حل اختلاف. اما اگه بهای خواسته شما حتی یه ریال هم بیشتر از 200 میلیون تومن باشه، دیگه پرونده تون میره دادگاه عمومی حقوقی.
این تفکیک خیلی مهمه چون هم روند رسیدگی تو شورا و دادگاه فرق داره، هم کیفیت و زمان رسیدگی. پس موقع تعیین بهای خواسته، حسابی حواستون به این سقف باشه.

آیا میشه به رأی اعتراض کرد؟ (تجدیدنظرخواهی)

بهای خواسته روی قابلیت اعتراض به رأی دادگاه (تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی) هم تأثیر می ذاره. توی بعضی دعاوی، اگه بهای خواسته از یه مبلغ مشخصی کمتر باشه، رأی دادگاه قطعیت پیدا می کنه و دیگه نمی تونید بهش اعتراض کنید. مثلاً آرای صادره از شورای حل اختلاف در دعاوی مالی که بهای خواسته کمتر از 50 میلیون تومانه، قطعی و غیرقابل تجدیدنظره.
پس اگه خواهان هستید و می خواید مطمئن بشید که در صورت شکست، می تونید به رأی اعتراض کنید، باید حواستون باشه که بهای خواسته رو طوری تعیین کنید که حق تجدیدنظرخواهی تون حفظ بشه.

اعتراض به بهای خواسته: کی و چجوری؟

حالا فرض کنیم خواهان، یه مبلغی رو به عنوان بهای خواسته تو دادخواستش نوشته، ولی شما به عنوان خوانده، فکر می کنید این مبلغ درست نیست؛ یا خیلی کمتر از واقعیه یا خیلی بیشتر. قانون به شما حق داده که به این بهای خواسته اعتراض کنید. اما این اعتراض هم قلق ها و شرایط خاص خودش رو داره که باید بلد باشید.

حق اعتراض خوانده: فرصت رو از دست نده

بله، شما به عنوان خوانده این حق رو دارید که اگه با بهای خواسته تعیین شده توسط خواهان مخالفید، اعتراضتون رو اعلام کنید. اما مثل هر حق دیگه ای، این حق هم مهلت و شرایطی داره که اگه بهش بی توجهی کنید، ممکنه از دستش بدید.

مهلت اعتراض: تا قبل از اولین جلسه

مهم ترین نکته اینه که شما فقط تا اولین جلسه دادرسی فرصت دارید که به بهای خواسته اعتراض کنید. بعد از اولین جلسه، دیگه نمی تونید این اعتراض رو مطرح کنید و دادگاه همون بهایی رو که خواهان نوشته، قبول می کنه. پس تا ابلاغ دادخواست به دستتون رسید، زودتر بهش نگاه کنید و اگه اعتراضی دارید، لایحه اعتراضتون رو آماده کنید.

شرایطی که دادگاه اعتراض رو قبول می کنه

صرف اعتراض کافی نیست، اعتراض شما باید چند تا شرط رو داشته باشه تا دادگاه بهش رسیدگی کنه:

1. کتبی باشه: اعتراض باید تو قالب یه لایحه کتبی باشه که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه فرستاده میشه.
2. بهای پیشنهادی خودتون رو بگید: فقط نگید بهای خواسته غلطه، بگید به نظر شما چقدر باید باشه. یعنی هم اعتراض کنید، هم یه پیشنهاد بدید.
3. تأثیرگذار باشه: اختلاف تو بهای خواسته باید واقعاً روی مراحل بعدی رسیدگی (مثلاً صلاحیت دادگاه یا حق تجدیدنظرخواهی) تأثیر بذاره. اگه تأثیری نداشته باشه، دادگاه بهش توجهی نمی کنه.

اگه اعتراض کنیم، دادگاه چیکار می کنه؟

اگه اعتراض شما شرایط لازم رو داشته باشه و دادگاه تشخیص بده که این اختلاف تو بهای خواسته، روی روند پرونده تأثیر می ذاره، قبل از اینکه به اصل دعوا رسیدگی کنه، یه کارشناس رسمی دادگستری رو تعیین می کنه تا بیاد و بهای واقعی خواسته رو مشخص کنه. البته هزینه این کارشناسی رو باید خود شما (خوانده معترض) پرداخت کنید. اگه این هزینه رو تو مهلت مقرر پرداخت نکنید، اعتراضتون بی اثر میشه و دادگاه بر اساس همون بهای خواسته که خواهان گفته، رسیدگی رو ادامه میده.

یه ترفند هوشمندانه برای خواهان ها

گاهی اوقات، وقتی خوانده به بهای خواسته اعتراض می کنه، خواهان می تونه یه حرکت هوشمندانه انجام بده. اگه بهای پیشنهادی خوانده، مشکلی برای خواهان ایجاد نمی کنه یا حتی به نفعش هست (مثلاً بهای خواسته رو جوری بالا می بره که حق تجدیدنظرخواهی ایجاد میشه)، خواهان می تونه با اون بها موافقت کنه. این کار باعث میشه که دیگه نیازی به ارجاع به کارشناسی و طولانی شدن روند دادرسی نباشه و پرونده زودتر به نتیجه برسه. پس خواهان ها هم باید حواسشون به اعتراض خوانده باشه و گاهی وقت ها عقب نشینی هوشمندانه به نفعشونه.

چرا گاهی خواسته رو یه مبلغ خاص (مثل 200 میلیون و 1 هزار تومان) تعیین می کنیم؟

شاید تو بعضی دادخواست ها دیدید که بهای خواسته رو مثلاً 210 میلیون ریال (21 میلیون تومان) یا 200 میلیون و یک هزار تومان می نویسن. این اعداد تصادفی نیستن و پشتشون یه منطق حقوقی و استراتژیک خیلی مهم خوابیده. بیایید ببینیم چرا:

رد کردن پرونده از شورای حل اختلاف

همونطور که قبلاً گفتیم، سقف صلاحیت شورای حل اختلاف برای رسیدگی به دعاوی مالی، بر اساس قانون جدید 1402، تا 200 میلیون تومنه. خیلی از خواهان ها ترجیح میدن که پرونده شون تو دادگاه عمومی حقوقی بررسی بشه، نه شورای حل اختلاف. دلایلش رو هم جلوتر میگیم. برای اینکه پرونده از شورا خارج بشه و مستقیم بره دادگاه عمومی، کافیه بهای خواسته رو حتی یه ریال بیشتر از 200 میلیون تومن بنویسن. مثلاً 200 میلیون و 1 هزار تومان یا 200 میلیون و 1 ریال. اینجوری پرونده اتوماتیک میره دادگاه.

کیفیت رسیدگی و مرحله تجدیدنظر

یکی از دلایل اصلی برای ترجیح دادگاه عمومی، کیفیت رسیدگیه. معمولاً توی دادگاه های عمومی و به خصوص شعب تجدیدنظر استان، قضات باتجربه تر و بیشتر (معمولاً 2 یا 3 قاضی) پرونده رو بررسی می کنن، در حالی که تو شوراها معمولاً یک قاضی رسیدگی می کنه. خیلیا احساس می کنن اینجوری رسیدگی دقیق تر و با دقت نظر بیشتری انجام میشه. پس برای اینکه از این مزیت بهره مند بشن، بهای خواسته رو از سقف شورا بالاتر می برن.

تضمین حق تجدیدنظر

این هم یه دلیل استراتژیک دیگه است. اگه بهای خواسته کمتر از یه مبلغ مشخص باشه، رأی صادره ممکنه غیرقابل تجدیدنظر باشه. مثلاً آرای شورای حل اختلاف برای دعاوی مالی زیر 50 میلیون تومان، قطعیه. با تعیین بهای خواسته بالای این مبالغ (مثل 200 میلیون و 1 هزار تومان)، خواهان مطمئن میشه که اگه رأی علیه ش صادر شد، حق تجدیدنظرخواهی رو داره و می تونه دوباره به رأی اعتراض کنه. اینجوری، یه راه فرار از رأی اولیه رو برای خودش باز نگه میداره.

نمونه لایحه اعتراض به بهای خواسته (یک الگوی آماده)

اگه شما به عنوان خوانده، قصد دارید به بهای خواسته تعیین شده توسط خواهان اعتراض کنید، باید این کار رو تو قالب یه لایحه انجام بدید. این لایحه باید شامل اطلاعات دقیق پرونده، دلایل اعتراض شما و مبلغ پیشنهادی خودتون برای بهای خواسته باشه. در ادامه یه نمونه از این لایحه رو می تونید ببینید:

باسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی / شورای حل اختلاف [نام شهر]

با سلام و احترام

اینجانب [نام و نام خانوادگی خوانده معترض] فرزند [نام پدر] به کد ملی [کد ملی]، خوانده پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] و شماره بایگانی [شماره بایگانی شعبه] که خواهان محترم آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خواهان] در آن دعوایی به خواسته [عنوان خواسته اصلی، مثلاً: مطالبه وجه چک] به طرفیت اینجانب مطرح نموده اند، بدینوسیله اعتراض خود را نسبت به بهای خواسته تعیین شده در دادخواست تقدیمی به شرح زیر اعلام می دارم:

موضوع اعتراض:
خواهان محترم، بهای خواسته پرونده فوق الذکر را مبلغ [مبلغ تعیین شده توسط خواهان] ریال/تومان تعیین نموده اند، حال آنکه با توجه به [ذکر دلیل قانونی یا عرفی برای عدم صحت بهای خواسته، مثلاً: ارزش واقعی موضوع دعوا، نرخ منطقه بندی املاک، نرخ روز ارز و…]، بهای واقعی خواسته مبلغی معادل [مبلغ پیشنهادی خوانده معترض] ریال/تومان می باشد.

دلایل و مستندات:
1. به استناد [ذکر ماده قانونی یا دلیل، مثلاً: بند 4 ماده 62 قانون آیین دادرسی مدنی]، بهای خواسته در دعاوی راجع به اموال باید مبلغی باشد که خواهان معین کرده، مگر اینکه خوانده تا اولین جلسه دادرسی به آن ایراد کند. اینجانب در مهلت مقرر قانونی به این موضوع اعتراض دارم.
2. [در صورت وجود: ارائه مستندات، مثلاً: تصویر سند مالکیت ملک با ارزش منطقه بندی، نظریه کارشناسی غیررسمی، قیمت نامه رسمی کالا و…] 3. این اختلاف در بهای خواسته، [ذکر تأثیرگذاری، مثلاً: موجب تغییر صلاحیت مرجع رسیدگی کننده از شورای حل اختلاف به دادگاه عمومی حقوقی می شود / حق تجدیدنظرخواهی اینجانب را سلب می نماید].

درخواست:
لذا با عنایت به موارد معروضه و مستنداً به ماده 63 قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مقام محترم قضایی استدعا دارم پیش از ورود به ماهیت دعوا، به اعتراض اینجانب رسیدگی فرموده و در صورت لزوم، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری، بهای خواسته را به مبلغ واقعی و صحیح تعیین فرمایند.

با تشکر و احترام فراوان
[نام و نام خانوادگی خوانده معترض] [امضا]

این یه نمونه کلی هست و باید حتماً با توجه به جزئیات پرونده خودتون، اطلاعاتش رو تکمیل کنید و اگه لازم بود، با یه وکیل یا مشاور حقوقی هم مشورت کنید.

نتیجه گیری

دیدیم که خواسته و بهای خواسته، دو روی یک سکه در فرآیند دادرسی حقوقی هستن؛ دو مفهومی که در عین ارتباط تنگاتنگ، تفاوت های کلیدی دارن. خواسته، اصل چیزیه که از دادگاه می خوایم، و بهای خواسته، ارزش پولی همون خواسته ست که فقط برای دعاوی مالی معنی پیدا می کنه. درک درست این تفاوت و آشنایی با قواعد تعیین بها، نه فقط یه مسئله حقوقی خشکه، بلکه یه مهارت عملی و حیاتی برای هر کسیه که پاش به دادگاه باز میشه. از هزینه دادرسی گرفته تا صلاحیت دادگاه و حتی حق تجدیدنظرخواهی، همه و همه به این دو مفهوم گره خوردن. مخصوصاً با به روزرسانی هایی مثل سقف 200 میلیون تومنی شورای حل اختلاف، دونستن این نکات از نون شب هم واجب تره. پس، قبل از اینکه قدمی تو راهروهای دادگستری بردارید، حتماً با یه متخصص حقوقی مشورت کنید و اطلاعاتتون رو کامل کنید تا با آگاهی کامل، از حقتون دفاع کنید.