ترک تعقیب در آیین دادرسی کیفری

ترک تعقیب در آیین دادرسی کیفری، یک فرصت قانونی برای شاکی است تا قبل از صدور کیفرخواست، از پیگیری شکایتش صرف نظر کند، که به دنبال آن دادستان قرار توقف موقت رسیدگی را صادر می کند. این قرار فقط در جرایم قابل گذشت و برای یک بار صادر می شود و شاکی تا یک سال می تواند دوباره درخواست تعقیب متهم را بدهد. این امکان، هم به متهم فرصت می دهد و هم به شاکی اختیار.

سلام به همه شما عزیزان علاقه مند به مباحث حقوقی! حتماً برایتان پیش آمده یا شنیده اید که در یک پرونده کیفری، شاکی تصمیم می گیرد دیگر ماجرا را پیگیری نکند و به اصطلاح، بی خیال شکایتش شود. شاید فکر کنید این اتفاق به همین راحتی است و فقط کافی است شاکی بگوید من دیگر شکایت ندارم. اما در دنیای حقوقی، هر تصمیمی قواعد و چارچوب خاص خودش را دارد. یکی از همین قواعد مهم و البته کاربردی، ترک تعقیب است که در آیین دادرسی کیفری ما جایگاه ویژه ای دارد.

قرار ترک تعقیب، یکی از همان قرارهای دادسراست که شاید اسمش کمتر به گوشتان خورده باشد، اما در واقع، می تواند سرنوشت یک پرونده کیفری را تغییر دهد. فرض کنید کسی از شما شکایت کرده و پرونده ای در دادسرا دارید، یا خودتان شاکی هستید و حالا به هر دلیلی دلتان می خواهد از شکایتتان صرف نظر کنید. در این شرایط، آشنایی با مفهوم ترک تعقیب، شرایطش، مراحلش و آثاری که به دنبال دارد، حسابی به دردتان می خورد. این قرار نه تنها به کاهش حجم پرونده های قضایی کمک می کند، بلکه فرصتی دوباره هم به شاکی و متهم می دهد تا شاید به یک صلح و سازش دوستانه برسند.

قرار ترک تعقیب چیست؟ تعریف جامع و دقیق

بیایید رک و راست برویم سر اصل مطلب. قرار ترک تعقیب چیست؟ ساده اش را بخواهید، این یک تصمیم قضایی است که وقتی شاکی پرونده، آن هم در یک سری از جرایم خاص، دلش می خواهد قبل از اینکه پرونده از مرحله دادسرا به دادگاه برود و حسابی جدی شود، از پیگیری شکایتش دست بکشد، دادستان صادرش می کند. یعنی تحقیقات دیگر ادامه پیدا نمی کند و پرونده به صورت موقت متوقف می شود.

تفاوت های اساسی ترک تعقیب با سایر قرارهای مهم دادسرا

شاید بپرسید: خب، این چه فرقی با منع تعقیب یا موقوفی تعقیب دارد؟ اینجاست که جزئیات حسابی مهم می شوند. خیلی ها این مفاهیم را با هم اشتباه می گیرند، اما هر کدام ساز و کار و آثار خودش را دارد. بیایید این تفاوت ها را با هم مرور کنیم تا دیگر ابهامی برایتان باقی نماند.

تفاوت ترک تعقیب با قرار منع تعقیب

فکر کنید شاکی از کسی شکایت کرده، اما بعد از کلی بررسی و تحقیقات، دادسرا به این نتیجه می رسد که دلایل کافی برای اثبات جرم وجود ندارد یا اصلاً جرمی اتفاق نیفتاده است. در این حالت، دادستان قرار منع تعقیب صادر می کند. یعنی چی؟ یعنی پرونده دیگر جلو نمی رود چون اثبات جرم ممکن نیست. این قرار قابل اعتراض است و بعد از قطعی شدن، اگر شاکی دوباره با همان دلایل قبلی شکایت کند، دادسرا دیگر نمی تواند به آن رسیدگی کند. اما در ترک تعقیب، شاکی خودش از حقش صرف نظر می کند و دادسرا به دلایل کافی و یا عدم کافی بودن ادله ورود نمی کند.

تفاوت ترک تعقیب با قرار موقوفی تعقیب

قرار موقوفی تعقیب زمانی صادر می شود که جرمی اتفاق افتاده و ادله کافی هم برای اثباتش وجود دارد، اما به دلایل قانونی خاصی، امکان ادامه رسیدگی و مجازات متهم نیست. مثلاً متهم فوت کرده باشد (خب مسلماً نمی شود یک مرده را محاکمه کرد!)، یا جرمی که شاکی خصوصی ندارد و مشمول مرور زمان شده باشد (یعنی از زمان ارتکاب جرم خیلی گذشته و دیگر امکان پیگیری نیست). در اینجا هم، پرونده متوقف می شود، اما نه به خاطر انصراف شاکی، بلکه به خاطر موانع قانونی. پس می بینید که فرق بزرگی با ترک تعقیب دارد که تصمیم شاکی در آن نقش اصلی را ایفا می کند.

تفاوت ترک تعقیب با صلح و سازش

صلح و سازش داستانش کمی متفاوت است. در صلح و سازش، شاکی و متهم (یا وکلایشان) با هم صحبت می کنند و به یک توافق می رسند، مثلاً متهم خسارتی را جبران می کند یا تعهدی می دهد و شاکی هم در ازای آن رضایت می دهد. این توافق می تواند در هر مرحله ای از دادرسی اتفاق بیفتد و در جرایم قابل گذشت، به کلی پرونده را مختومه می کند. ترک تعقیب بیشتر به این معنی است که شاکی تصمیم می گیرد فعلاً (و تاکید می کنم فعلاً) پرونده را جلو نبرد، بدون اینکه لزوماً توافقی با متهم صورت گرفته باشد. هرچند گاهی این دو مفهوم با هم گره می خورند و شاکی به دنبال یک صلح و سازش، درخواست ترک تعقیب می دهد.

برای اینکه همه چیز واضح تر شود، می توانیم این تفاوت ها را در یک جدول ببینیم:

ویژگی	ترک تعقیب	منع تعقیب	موقوفی تعقیب	صلح و سازش
صادرکننده	دادستان	دادستان	دادستان	طرفین (و تایید قاضی)
علت صدور	درخواست شاکی	عدم کفایت دلایل یا عدم وقوع جرم	موانع قانونی (فوت متهم، مرور زمان)	توافق شاکی و متهم
وضعیت جرم	شاکی می تواند از حقش صرف نظر کند	جرم ثابت نشده یا رخ نداده	جرم ثابت شده، اما قابل پیگیری نیست	جرم ثابت شده یا در حال بررسی، شاکی رضایت می دهد
قابلیت تعقیب مجدد	بله، یک بار در یک سال	خیر، مگر دلایل جدید پیدا شود	خیر	خیر (در جرایم قابل گذشت)
زمان صدور	قبل از صدور کیفرخواست	بعد از تحقیقات مقدماتی	در هر مرحله از دادرسی	در هر مرحله از دادرسی

ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری: محور اصلی ترک تعقیب

خب، تا اینجا فهمیدیم ترک تعقیب چیست و چه فرقی با بقیه قرارهای دادسرا دارد. حالا وقتش رسیده که برویم سراغ اصل و اساس این ماجرا: ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری. این ماده در واقع قلب ترک تعقیب است و تمام شرایط و جزئیات آن را مشخص می کند. بیایید متن ماده را با هم بخوانیم و بعد، خط به خط بررسی اش کنیم تا هیچ نکته مبهمی باقی نماند.

در جرائم قابل گذشت، شاکی می تواند تا قبل از صدور کیفرخواست درخواست ترک تعقیب کند. در این صورت، دادستان قرار ترک تعقیب صادر می کند. شاکی می تواند تعقیب مجدد متهم را فقط برای یک بار تا یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب درخواست کند.

حالا این ماده را با جزئیات بیشتر باز کنیم:

در جرائم قابل گذشت

این اولین و مهم ترین شرط است. یعنی ترک تعقیب فقط در جرایمی کاربرد دارد که قانون گذار به آن ها می گوید جرائم قابل گذشت. این جرایم، آن هایی هستند که شروع و ادامه رسیدگی به آن ها، وابسته به شکایت و اراده شاکی است. مثل چی؟ مثلاً جرم توهین، افترا، کلاهبرداری (در بعضی موارد)، تصرف عدوانی، یا بعضی از انواع ضرب و جرح. اگر در این جرایم، شاکی رضایت بدهد، پرونده تمام می شود. اما در جرایم غیرقابل گذشت مثل قتل عمد، سرقت مسلحانه یا قاچاق مواد مخدر، حتی اگر شاکی هم رضایت بدهد، دستگاه قضا وظیفه دارد به جرم رسیدگی کند و متهم را مجازات کند. پس اگر شاکی در یک جرم غیرقابل گذشت درخواست ترک تعقیب بدهد، دادستان به آن ترتیب اثر نمی دهد.

شاکی می تواند

این بخش حسابی مهم است! تأکید می کند که حق درخواست ترک تعقیب فقط و فقط دست شاکی است. یعنی متهم نمی تواند برود دادسرا و بگوید آقا! لطفاً پرونده من را ترک تعقیب کنید. نه خیر، این اختیار دست شاکی است که می خواهد از حقش استفاده کند یا نه. همین جمله نشان می دهد که نقش شاکی در این قرار چقدر محوری است.

تا قبل از صدور کیفرخواست

این یکی هم یک شرط زمانی حیاتی است. درخواست ترک تعقیب باید زمانی مطرح شود که پرونده هنوز در مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسراست و دادستان هنوز کیفرخواست صادر نکرده است. کیفرخواست یعنی برگه ای که دادستان در آن رسماً اعلام می کند به نظر او متهم مجرم است و باید به دادگاه برود. اگر کیفرخواست صادر شود و پرونده به دادگاه برود، دیگر نمی توانید درخواست ترک تعقیب بدهید و شاکی تنها می تواند رضایتش را اعلام کند که آن هم در دادگاه ساز و کار متفاوتی دارد. پس حواستان به زمان باشد.

دادستان قرار ترک تعقیب صادر می کند

خب، مرجع صالح برای صدور این قرار، دادستان است. یعنی شما درخواستتان را به شعبه ای از دادسرا که پرونده در آن در حال رسیدگی است می دهید و بازپرس یا دادیار مربوطه، بعد از بررسی و تأیید شرایط، پرونده را برای صدور قرار به دادستان ارجاع می دهد و او این قرار را صادر می کند. پس این اختیار دست خود قاضی دادگاه نیست و مرجعش دادسراست.

تعقیب مجدد متهم را فقط برای یک بار

این قسمت یکی از نکات کلیدی و البته خاص ترک تعقیب است! اگر شاکی درخواست ترک تعقیب بدهد و این قرار صادر شود، پرونده موقتاً متوقف می شود. اما این توقف دائمی نیست. شاکی یک بار دیگر می تواند پشیمان شود و درخواست کند که دوباره متهم را تعقیب کنند. این مثل یک کارت فرصت دوباره می ماند؛ فقط یک بار حق دارید نظرتان را عوض کنید. پس اگر بار اول درخواست ترک تعقیب دادید و بعد پشیمان شدید، می توانید دوباره متهم را به پای میز محاکمه بکشانید، اما اگر برای بار دوم ترک تعقیب صادر شد، دیگر هیچ راه برگشتی نیست!

تا یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب

این هم شرط زمانی دیگری است که محدودیت مهمی را برای شاکی ایجاد می کند. اگر قرار ترک تعقیب صادر شد، شاکی فقط تا یک سال از آن تاریخ فرصت دارد که از آن یک بار فرصت تعقیب مجدد استفاده کند. اگر این یک سال بگذرد و شاکی درخواست تعقیب مجدد ندهد، دیگر پرونده برای همیشه مختومه می شود و شاکی حق تعقیب متهم را از دست می دهد. پس فراموش نکنید که زمان در اینجا هم یک عامل حیاتی است.

شرایط لازم برای صدور قرار ترک تعقیب

حالا که ماده ۷۹ را موشکافی کردیم، بیایید شرایط لازم برای صدور قرار ترک تعقیب را به صورت دسته بندی شده و دقیق تر بررسی کنیم. این ها ستون های اصلی هستند که بدون آن ها، دادستان نمی تواند چنین قراری را صادر کند:

۱. قابل گذشت بودن جرم مورد شکایت

همانطور که قبلاً هم گفتیم، این اولین و مهم ترین شرط است. اگر جرمی از آن دسته جرائم باشد که شروع و ادامه رسیدگی به آن به اراده شاکی وابسته نیست (یعنی جرم غیرقابل گذشت باشد)، دادستان اصلاً نمی تواند قرار ترک تعقیب صادر کند. برای تشخیص اینکه جرمی قابل گذشت است یا نه، باید به قانون نگاه کنید. معمولاً در قوانین جزایی مشخص می شود که کدام جرائم قابل گذشت هستند. مثلاً اگر خدایی نکرده کسی مورد سرقت قرار گرفته باشد و مالش به سرقت رفته باشد، این جرم عموماً غیرقابل گذشت است و حتی اگر شاکی هم بگوید من رضایت دارم، دادگاه باز هم به جرم رسیدگی می کند. اما در مواردی مثل فحاشی، این جرم قابل گذشت است و با رضایت شاکی، پرونده مختومه می شود.

۲. درخواست کتبی و صریح شاکی

نمی شود همین جوری زنگ بزنید به دادسرا یا شفاهی بگویید من دیگر شکایت ندارم. نه! این درخواست باید به صورت کتبی و کاملاً واضح و صریح از طرف خود شاکی یا وکیل قانونی او به دادسرا ارائه شود. در این درخواست باید مشخصات پرونده (شماره پرونده، شعبه، تاریخ) و علت درخواست ترک تعقیب مشخص شده باشد. بدون درخواست کتبی، دادسرا نمی تواند اقدامی انجام دهد چون اراده شاکی برایشان محرز نیست.

۳. درخواست قبل از پایان تحقیقات مقدماتی و صدور کیفرخواست

این شرط زمانی هم از آن چیزهایی است که نباید از قلم بیفتد. تا وقتی پرونده در مرحله دادسرا و مشغول بررسی و تحقیق است، می توانید درخواست ترک تعقیب بدهید. اما همین که تحقیقات به پایان رسید و دادستان کیفرخواست را امضا کرد و پرونده برای رسیدگی به دادگاه رفت، دیگر کار از کار گذشته و نمی توانید از این ظرفیت استفاده کنید. در این حالت، شاکی تنها می تواند رضایت محضری خود را به دادگاه ارائه دهد که این موضوع هم اثرات حقوقی خاص خودش را دارد و با ترک تعقیب متفاوت است.

۴. عدم وجود موانع قانونی دیگر

گاهی اوقات ممکن است شرایط دیگری هم وجود داشته باشد که مانع از صدور قرار ترک تعقیب شود. مثلاً اگر یک بار شاکی از فرصت یک ساله برای تعقیب مجدد استفاده کرده و دوباره درخواست ترک تعقیب داده باشد، دیگر دادستان نمی تواند این قرار را صادر کند. یا اگر پرونده جنبه های دیگری داشته باشد که با درخواست ترک تعقیب شاکی حل و فصل نشود. این مورد کمتر پیش می آید ولی به هر حال باید حواستان باشد.

۵. محدودیت فقط یک بار برای هر پرونده برای درخواست اولیه

در واقع ماده 79 می گوید شاکی می تواند تعقیب مجدد متهم را فقط برای یک بار تا یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب درخواست کند و این به این معنی است که اصل قرار ترک تعقیب می تواند بیش از یک بار صادر شود و محدودیت فقط برای تعقیب مجدد است نه برای صدور قرار. این نکته ی ظریفی است که باید به آن دقت کرد. یعنی شاکی می تواند مثلاً دو بار درخواست ترک تعقیب کند، اما اگر بعد از بار اول پشیمان شد و درخواست تعقیب مجدد داد، دیگر حق ندارد دوباره برای آن متهم خاص و همان جرم، درخواست تعقیب مجدد کند. اما اگر بعد از ترک تعقیب اول، یک سال گذشت و او تعقیب مجدد نکرد، بعد از آن یک سال می تواند دوباره برای همان جرم درخواست تعقیب بدهد و دادستان باز هم می تواند ترک تعقیب صادر کند. این مورد کمی پیچیده است و معمولا با مشاوره وکیل باید جلو بروید.

مراحل عملی درخواست و صدور قرار ترک تعقیب

حالا فرض کنید شما شاکی هستید و تصمیم گرفته اید درخواست ترک تعقیب بدهید. مراحل عملی این کار چطور است؟ خیلی پیچیده نیست، اما نیاز به دقت دارد تا کارتان به مشکل نخورد. بیایید قدم به قدم جلو برویم:

گام اول: تنظیم لایحه یا درخواست کتبی توسط شاکی

اولین کاری که باید انجام دهید، نوشتن یک درخواست رسمی و کتبی است. این درخواست که به آن لایحه هم می گویند، باید شامل موارد زیر باشد:

• مشخصات کامل شما (شاکی): نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و شماره تماس.
• مشخصات متهم: نام، نام خانوادگی، (اگر می دانید).
• شماره پرونده، شماره بایگانی و شعبه رسیدگی کننده در دادسرا. این اطلاعات را می توانید از برگه های ابلاغی یا مراجعه به سیستم ثنا پیدا کنید.
• موضوع شکایت اولیه (مثلاً: توهین، افترا، ضرب و جرح عمدی).
• درخواست صریح و واضح شما مبنی بر ترک تعقیب با استناد به ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری.
• تاریخ و امضای شما.

نوشتن این لایحه باید با دقت انجام شود. اگر احساس می کنید در نوشتن آن مشکل دارید، بهتر است از یک وکیل یا مشاور حقوقی کمک بگیرید.

گام دوم: تقدیم درخواست به شعبه رسیدگی کننده دادسرا

بعد از اینکه لایحه را تنظیم کردید، باید آن را به شعبه ای از دادسرا که پرونده شما در آن در حال رسیدگی است، تقدیم کنید. معمولاً این کار از طریق دفتر ثبت لوایح در همان دادسرا یا دفاتر خدمات قضایی الکترونیک انجام می شود. حتماً یک نسخه از لایحه را برای خودتان نگه دارید و رسید ثبت آن را هم بگیرید. این رسید مدرکی است که نشان می دهد شما در تاریخ مشخصی درخواستتان را ثبت کرده اید.

گام سوم: بررسی درخواست توسط دادستان یا بازپرس (به نیابت از دادستان)

وقتی درخواست شما به دست دادسرا می رسد، بازپرس یا دادیار مسئول پرونده، آن را بررسی می کند. او چک می کند که آیا شرایط قانونی برای صدور قرار ترک تعقیب وجود دارد یا نه. مثلاً آیا جرم قابل گذشت است؟ آیا کیفرخواست صادر شده یا نه؟ آیا شما قبلاً از فرصت تعقیب مجدد استفاده کرده اید؟ اگر همه چیز اوکی باشد و شرایط محرز شود، پرونده را به دادستان ارجاع می دهد.

گام چهارم: صدور قرار ترک تعقیب توسط دادستان

بعد از تأیید بازپرس، دادستان پرونده را بررسی کرده و در صورت موافقت، قرار ترک تعقیب را صادر می کند. این قرار یک دستور قضایی است که تحقیقات و پیگیری پرونده را موقتاً متوقف می کند.

گام پنجم: ابلاغ قرار ترک تعقیب به طرفین

پس از صدور قرار، این تصمیم به شما (شاکی) و متهم ابلاغ می شود. معمولاً ابلاغ از طریق سامانه ثنا انجام می گیرد. با دریافت این ابلاغیه، شما رسماً از توقف پرونده مطلع می شوید و متهم نیز متوجه می شود که فعلاً از پیگیری اتهام رها شده است.

آثار و پیامدهای حقوقی و عملی قرار ترک تعقیب

خب، قرار ترک تعقیب صادر شد. حالا این قرار چه تأثیراتی روی پرونده و سرنوشت شاکی و متهم می گذارد؟ دانستن این آثار از نان شب هم برایتان واجب تر است تا با چشمان باز تصمیم بگیرید و بعداً پشیمان نشوید.

برای شاکی:

1. توقف رسیدگی و تحقیقات (موقت): اولین و واضح ترین اثر این است که پرونده شما دیگر در دادسرا پیگیری نمی شود. یعنی تحقیقات متوقف شده و متهم فعلاً از تعقیب قضایی در امان است. این توقف موقتی است و دائمی نیست، مگر اینکه مهلت یک ساله بگذرد و شما تعقیب مجدد نخواهید.
2. حق درخواست تعقیب مجدد (فقط یک بار و در مهلت یک ساله): این مهم ترین فرصتی است که قانون به شما می دهد. اگر از تصمیمتان پشیمان شدید، تا یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب، می توانید فقط برای یک بار دیگر، درخواست تعقیب مجدد متهم را بدهید. این مثل یک حق بازیابی می ماند.
3. عدم امکان تعقیب مجدد پس از پایان مهلت یک ساله یا استفاده از یک فرصت: اگر مهلت یک ساله بگذرد و شما درخواست تعقیب مجدد ندهید، یا اگر از آن یک بار فرصت تعقیب مجددتان استفاده کردید و دوباره ترک تعقیب صادر شد، دیگر پرونده برای همیشه مختومه می شود و شما حق پیگیری کیفری آن اتهام را از دست می دهید. این نکته را خیلی جدی بگیرید.

برای متهم:

1. توقف پیگیری اتهام و آزادی از اتهام در این مرحله: با صدور قرار ترک تعقیب، متهم نفس راحتی می کشد! دیگر پرونده علیه او در دادسرا جلو نمی رود و موقتاً از پیگیری اتهام و دغدغه های قضایی رها می شود.
2. عدم تشکیل سابقه کیفری در صورت عدم تعقیب مجدد: اگر شاکی در مهلت یک ساله درخواست تعقیب مجدد ندهد و پرونده برای همیشه مختومه شود، این اتفاق هیچ سابقه کیفری برای متهم ایجاد نمی کند. این نکته برای آینده کاری و اجتماعی متهم بسیار حیاتی است، چرا که عدم تشکیل سابقه کیفری، یکی از مزایای مهم این قرار برای متهم به حساب می آید.
3. امکان تعقیب مجدد در صورت درخواست شاکی در مهلت قانونی: متهم هم باید حواسش باشد که این رهایی موقتی است. اگر شاکی در طول یک سال پشیمان شود و درخواست تعقیب مجدد بدهد، پرونده دوباره به جریان می افتد و متهم باید خودش را برای ادامه روند قضایی آماده کند.

آیا قرار ترک تعقیب قابل اعتراض است؟

اینجا یک نکته مهم حقوقی وجود دارد. خود قرار ترک تعقیب که توسط دادستان صادر می شود، طبق قوانین ما، مستقلاً قابل اعتراض نیست. یعنی نه شاکی و نه متهم نمی توانند به آن اعتراض کنند که چرا این قرار صادر شده است. اما همانطور که گفتیم، شاکی می تواند در مهلت یک ساله، درخواست تعقیب مجدد را بدهد که این خود به نوعی عدول از تصمیم قبلی و ادامه روند دادرسی است.

تاثیر بر حقوق مدنی و جبران خسارت

قرار ترک تعقیب فقط روی جنبه کیفری پرونده (مجازات متهم) تأثیر می گذارد. اگر شاکی به خاطر جرم متحمل خسارتی شده باشد، این قرار مانع از آن نیست که شاکی برای جبران خسارت از طریق دادگاه های حقوقی اقدام کند. یعنی شما می توانید جداگانه پرونده ای را برای مطالبه خسارت (حقوقی) از متهم باز کنید، حتی اگر پرونده کیفری شما با قرار ترک تعقیب متوقف شده باشد. این دو مسیر حقوقی با هم فرق دارند و یکی مانع دیگری نیست.

ترک تعقیب در دادگاه کیفری: موارد استثناء و تبیین صلاحیت

قبلاً گفتیم که اصل بر این است که قرار ترک تعقیب توسط دادستان و در مرحله دادسرا صادر می شود، یعنی قبل از اینکه پرونده به دادگاه برود. اما آیا هیچ استثنایی وجود ندارد که قاضی دادگاه هم بتواند چنین قراری را صادر کند؟ این سوال خوبی است که ذهنتان را درگیر می کند.

اصل کلی: صلاحیت دادسرا در صدور قرار ترک تعقیب

بله، اصل کلی این است و ماده ۷۹ هم به صراحت می گوید دادستان قرار ترک تعقیب صادر می کند. پس در بیشتر پرونده های کیفری، بعد از اینکه شکوائیه ثبت شد و تحقیقات اولیه در دادسرا شروع شد، اگر شاکی بخواهد از پیگیری صرف نظر کند، این دادستان است که باید قرار ترک تعقیب را صادر کند.

موارد استثنایی که تحقیقات مقدماتی مستقیماً در دادگاه صورت می گیرد

اما قانون گذار همیشه استثناهایی هم قائل می شود! در بعضی موارد خیلی خاص و محدود، تحقیقات مقدماتی (که معمولاً کار دادسراست) مستقیماً در خود دادگاه انجام می شود. این موارد معمولاً مربوط به برخی جرائم خاص و صریحاً قانونی است که قانون گذار تشخیص داده نیازی به طی کردن مرحله دادسرا ندارند. مثلاً در برخی از جرائم که مجازاتشان خیلی شدید نیست و اهمیت کمتری دارند، یا زمانی که متهم حین ارتکاب جرم دستگیر شده و دلایل جرم کاملاً واضح است، ممکن است پرونده مستقیماً به دادگاه برود و قاضی دادگاه خودش هم نقش دادستان را ایفا کند و هم قاضی دادگاه. یا در برخی از جرایم که رسیدگی به آن ها مستقیماً در صلاحیت دادگاه کیفری یک یا دو قرار گرفته است و نیازی به گذراندن مرحله دادسرا نیست.

نقش قاضی دادگاه در این موارد به جای دادستان

در همین موارد استثنایی که گفتیم، اگر شاکی بخواهد درخواست ترک تعقیب بدهد، چون پرونده مستقیماً در دادگاه در حال رسیدگی است و قاضی دادگاه هم نقش تحقیقات مقدماتی را بر عهده دارد، در این صورت، قاضی دادگاه می تواند به جای دادستان، قرار ترک تعقیب را صادر کند. پس این یک استثنای بسیار نادر است و فقط در همان شرایط خاصی که قانون مشخص کرده، اتفاق می افتد و نباید آن را به همه پرونده ها تعمیم داد. در بقیه موارد، حتماً دادستان است که باید این قرار را صادر کند.

نمونه متن درخواست ترک تعقیب

خب، اگر قرار شد درخواست ترک تعقیب بدهید، نیاز به یک متن استاندارد دارید. لازم نیست حتماً پیچیده باشد، اما باید نکات مهمی را شامل شود. البته یادتان باشد این یک نمونه است و بسته به شرایط پرونده شما ممکن است نیاز به کمی تغییر داشته باشد. حتماً قبل از ارائه نهایی، با یک وکیل مشورت کنید.

***

باسمه تعالی

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهرستان مربوطه]

با سلام و احترام؛

اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [کد ملی شاکی]، به آدرس [آدرس دقیق شاکی]، شاکی پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده، مثلاً: 9901234567890123] شعبه [شماره شعبه بازپرسی/دادیاری، مثلاً: بازپرسی شعبه 1] آن دادسرای محترم، در خصوص اتهام [نوع جرم مورد شکایت، مثلاً: توهین و افترا] علیه متهم/مشتکی عنه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی متهم، اگر می دانید]، با شماره بایگانی [شماره بایگانی پرونده، اگر می دانید]، به استحضار می رساند:

با عنایت به اینکه جرم موضوع شکایت از جمله جرایم قابل گذشت می باشد و با توجه به اینکه تاکنون کیفرخواست در این پرونده صادر نگردیده و پرونده در مرحله تحقیقات مقدماتی قرار دارد، اینجانب، به استناد ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای صدور قرار ترک تعقیب در خصوص پرونده فوق الذکر را از آن مقام محترم قضایی دارم.

پیشاپیش از بذل توجه و دستور مقتضی شما کمال تشکر را دارم.

با احترام فراوان،

نام و نام خانوادگی شاکی: [نام و نام خانوادگی شما]

تاریخ: [تاریخ روز]

امضاء:

***

توضیحاتی درباره این نمونه متن:

• مشخصات کامل: حتماً همه جاهای خالی را با اطلاعات دقیق و صحیح پر کنید. یک اشتباه کوچک می تواند باعث برگشت خوردن درخواستتان شود.
• شماره کلاسه و شعبه: این اطلاعات را می توانید از برگه های ابلاغی پرونده تان پیدا کنید. اگر ندارید، می توانید با مراجعه به دفتر شعبه یا سیستم ثنا به آن ها دسترسی پیدا کنید.
• ذکر ماده قانونی: حتماً به ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری استناد کنید، این نشان می دهد که شما از مبنای قانونی درخواستتان آگاه هستید.
• تأکید بر قابل گذشت بودن جرم و عدم صدور کیفرخواست: این دو شرط اساسی را حتماً در متن ذکر کنید تا برای دادستان روشن باشد که پرونده شما دارای این شرایط است.

همانطور که قبلاً هم گفتیم، این فقط یک نمونه متن است و به دلیل ماهیت سیستم هوش مصنوعی، ارائه فایل قابل دانلود (ورد یا PDF) امکان پذیر نیست. می توانید همین متن را کپی کرده و با اطلاعات پرونده خودتان تکمیل کنید.

نتیجه گیری: جمع بندی و توصیه نهایی

خب، تا اینجا با هم گشتی در دنیای ترک تعقیب در آیین دادرسی کیفری زدیم و سعی کردیم تمام زوایا، شرایط، مراحل و آثار آن را به زبان ساده و خودمانی برایتان روشن کنیم. دیدیم که ترک تعقیب، یک قرار مهم دادسراست که فقط در جرایم قابل گذشت و با درخواست شاکی، قبل از صدور کیفرخواست صادر می شود. این قرار به شاکی فرصت می دهد تا یک بار در طول یک سال، پشیمان شود و دوباره پرونده را به جریان بیندازد، در غیر این صورت، پرونده برای همیشه بسته خواهد شد و سابقه کیفری هم برای متهم ثبت نمی شود.

اهمیت آگاهی از این ساز و کارهای قانونی، مخصوصاً در کشور ما که مسائل حقوقی پیچیدگی های خاص خودشان را دارند، بیش از پیش احساس می شود. تصمیم برای درخواست ترک تعقیب، یک تصمیم ساده نیست و می تواند آثار بلندمدتی روی زندگی شاکی و متهم داشته باشد. شاید فکر کنید با این توضیحات، دیگر همه چیز را می دانید و نیازی به کمک کسی ندارید، اما باید بگویم که تجربه نشان داده، همیشه یک نکته ظریف یا یک مورد خاص در پرونده ها وجود دارد که فقط یک متخصص حقوقی می تواند آن را تشخیص دهد.

بنابراین، توصیه اکید من این است که قبل از هرگونه اقدام، چه درخواست ترک تعقیب و چه هر تصمیم حقوقی دیگری، حتماً با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص مشورت کنید. آن ها با دانش و تجربه ای که دارند، می توانند پرونده شما را به دقت بررسی کرده و بهترین راهکار را به شما پیشنهاد دهند تا خدای نکرده دچار ضرر و زیان نشوید. ترک تعقیب یک فرصت است، یک راه حل قطعی و بی بازگشت نیست، پس از آن هوشمندانه و با آگاهی کامل استفاده کنید.