نمونه دادخواست استرداد لاشه چک و دستور موقت

اگر چکتون رو دادین و حالا دیگه بدهی ندارید اما طرف مقابل لاشه چک رو بهتون پس نمیده، یا نگران سوءاستفاده ازش هستید، نگران نباشید! با تنظیم یک دادخواست استرداد لاشه چک و درخواست دستور موقت، می تونید با کمک قانون، جلوی هر نوع مشکل احتمالی رو بگیرید و حقتون رو پس بگیرید. این راهنما بهتون کمک می کنه تا صفر تا صد ماجرا رو بفهمید.

راستش رو بخواید، چک یک سند مالی خیلی جدی و مهمه که توی معاملات ما، چه بزرگ و چه کوچیک، حسابی کاربرد داره. از خرید و فروش خونه و ماشین گرفته تا ضمانت های کاری و اجاره، ردپای چک همه جا هست. تا وقتی که تسویه حساب کامل نشده و تعهدات انجام نشده، چک مثل یه شمشیر دولبه می مونه. اما وقتی کار تموم میشه، بدهی پرداخت میشه، یا شرطی که برای چک گذاشته بودید محقق نمیشه، این لاشه چک باید برگرده سر جای خودش، یعنی دست صادرکننده اش.

متاسفانه، گاهی اوقات می بینیم که همین لاشه چک تبدیل به دردسر بزرگی میشه و ممکنه خدای نکرده ازش سوءاستفاده بشه یا طرف مقابل، بدون حق، دوباره مطالبه اش کنه و حتی کار به توقیف اموال شما بکشه. فکرش رو بکنید، چقدر عواقب بدی می تونه داشته باشه! برای همین، دونستن راه و چاه قانونی برای برگردوندن لاشه چک، از نون شب واجب تره. توی این مقاله، می خوایم قدم به قدم بهتون بگیم چطور با استفاده از ‘دادخواست استرداد لاشه چک’ و ‘دستور موقت’، هم چکتون رو پس بگیرید و هم از هر گونه سوءاستفاده احتمالی جلوگیری کنید. پس با ما همراه باشید تا با خیال راحت تر پاتون رو توی دنیای پیچیده چک و سفته بذارید و از حقوق خودتون دفاع کنید.

لاشه چک چیه و چرا پس گرفتنش اینقدر مهمه؟

اول از همه بریم سراغ اینکه اصلاً «لاشه چک» چی هست. ببینید، وقتی شما یه برگ چک رو صادر می کنید، اون چک حکم یه تعهد مالی رو داره. حالا چه این چک رو برای پرداخت یک بدهی داده باشید، چه برای ضمانت یک قرارداد، یا به عنوان ودیعه. وقتی بدهی پرداخت میشه، یا قراردادی که به خاطرش چک داده بودید به پایان می رسه و همه تعهدات انجام میشه، یا مثلاً معامله ای کنسل میشه و دیگه چک معنی نداره، اون برگ چک دیگه کارایی قبلی رو نداره. به این برگ چک که حالا دیگه وجهی بابتش بدهکار نیستید یا اعتبار پرداخت نداره، میگیم «لاشه چک».

وظیفه دارنده چک بعد از دریافت وجه یا تسویه حساب کامل چیه؟ طبق قانون و عرف، طرفی که چک رو در دست داره، موظفه که لاشه چک رو به صادرکننده برگردونه. این یک وظیفه اخلاقی و البته قانونیه. اما چرا اینقدر روی پس گرفتن لاشه چک تأکید می کنیم؟

دلایل اصلی که شما باید درخواست استرداد لاشه چک بدید:

• انجام تعهدات: شاید شما چکی رو بابت خرید جنسی داده اید و حالا اون جنس رو تحویل گرفتید و پول رو هم پرداخت کرده اید.
• فسخ یا پایان قرارداد: ممکنه چکی رو به عنوان ضمانت حسن انجام کار داده باشید و اون کار تموم شده، یا قراردادی فسخ شده و دیگه نیازی به اون چک نیست.
• عدم انجام تعهد از سوی گیرنده: گاهی اوقات شما چکی رو به عنوان پیش پرداخت دادید، اما طرف مقابل به تعهد خودش عمل نکرده و حالا شما دیگه نمی خواید معامله رو ادامه بدید. توی این شرایط هم باید چکتون رو پس بگیرید.

حالا چرا پس ندادن لاشه چک اینقدر خطرناکه؟ فکرش رو بکنید، اگه لاشه چک توی دست یک نفر دیگه بمونه، ممکنه اتفاقات ناخوشایندی بیفته:

• سوءاستفاده احتمالی: طرف مقابل ممکنه دوباره اقدام به وصول چک کنه، حتی اگه شما بدهکار نباشید.
• مطالبه مجدد: ممکنه ادعا کنه که شما هنوز بدهکارید و بخواد دوباره وجه چک رو مطالبه کنه.
• به اجرا گذاشتن چک: حتی بدتر از اون، ممکنه چک رو از طریق دادگاه یا اداره ثبت، به اجرا بذاره و باعث توقیف اموال شما بشه. این یعنی دردسر بزرگ و هزینه های اضافی برای شما.
• انتقال به شخص ثالث: اگه چک به نام حامل باشه، یا طرف مقابل بتونه با امضای خودش اون رو به شخص دیگه ای منتقل کنه، دیگه کار شما خیلی سخت تر میشه چون باید با یک شخص ثالث که از ماجرا بی خبره، سروکله بزنید.

مثال برای روشن شدن خطرات: فرض کنید شما یک چک ضمانت اجاره دادید. قرارداد اجاره تموم شده، شما خونه رو تحویل دادید و هیچ بدهی هم ندارید. اما موجر لاشه چک رو بهتون پس نمیده. ممکنه چند ماه دیگه موجر ادعا کنه شما خسارت زدید و چک رو به اجرا بذاره. اون موقع شما باید ثابت کنید که هیچ بدهی ای نداشتید. اینجاست که اهمیت استرداد لاشه چک خودش رو نشون میده.

دادخواست استرداد لاشه چک: تعریف و شرایطش

خب، تا اینجا فهمیدیم لاشه چک چیه و چرا پس گرفتنش خیلی مهمه. حالا اگه طرف مقابل لاشه چکتون رو پس نداد، باید چیکار کنید؟ راه قانونی اش «دعوای استرداد لاشه چک» هست. این دعوا یعنی اینکه شما از طریق دادگاه، از طرف مقابل می خواید که لاشه چک رو بهتون برگردونه.

«دعوای استرداد لاشه چک» یعنی چی؟ یعنی شما به دادگاه میگید که آقا/خانم قاضی! من این چک رو به فلانی دادم، حالا دیگه بدهی ندارم یا شرطی که برای چک بود محقق نشده، اما ایشون چکم رو پس نمیده. لطفاً حکم بدید که چکم رو پس بگیرم.

تفاوت «دادخواست استرداد لاشه چک» با «دادخواست ابطال چک»: این دوتا با هم فرق دارن. دادخواست استرداد لاشه چک زمانی مطرح میشه که شما می خواید خود برگ چک رو پس بگیرید، چون دیگه اعتباری نداره یا به واسطه پرداخت، منحل شده. اما «دادخواست ابطال چک» معمولاً وقتی مطرح میشه که مثلاً چک مفقود شده، یا جعل شده، یا به سرقت رفته و شما می خواید جلوی وصول اون رو بگیرید و اون چک رو از اعتبار ساقط کنید. البته گاهی اوقات ممکنه این دو دعوا با هم مطرح بشن، مثلاً اگر چک مفقود شده و شما مطمئنید که دست یک نفر خاص هست، هم ابطال چک رو می خواید و هم استردادش رو.

کجا باید بریم برای شکایت؟ (صلاحیت مرجع رسیدگی): برای پیگیری اینجور پرونده ها، باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کنید. دادگاهی که توی محل اقامت خوانده (یعنی کسی که چک رو پیشش دارید و پس نمیده) قرار داره، یا دادگاهی که محل صدور چک یا محل پرداخت اون توی حوزه قضایی اش هست، صلاحیت رسیدگی به این دعوا رو داره. البته معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده انتخاب میشه.

کی میشه «خواهان» و کی میشه «خوانده» توی این دعوا؟

• خواهان: شمایید! یعنی کسی که چک رو صادر کرده یا ضامن چک شده و حالا می خواد لاشه چک رو پس بگیره.
• خوانده: طرف مقابل شماست. یعنی اون کسی که لاشه چک توی دستشه و از پس دادنش خودداری می کنه.

چه زمانی میشه این دادخواست رو مطرح کرد؟

• بعد از پرداخت کامل: وقتی تمام مبلغ چک رو نقداً یا از طریق دیگه پرداخت کرده اید و رسید دارید.
• عدم تحقق شرط: زمانی که چک بابت یک شرط خاص صادر شده بود و اون شرط اصلاً محقق نشده. مثلاً چک ضمانت برای انجام کاری بود و اون کار اصلاً شروع نشده یا قراردادش فسخ شده.
• پایان زمان ضمانت: اگه چک رو به عنوان ضمانت دادید و مدت زمان ضمانت تموم شده یا شرایط ضمانت دیگه پابرجا نیست.

نکاتی درباره خواهان و خوانده در دعوای استرداد لاشه چک

دونستن اینکه چه کسی می تونه خواهان یا خوانده این دعوا باشه، خیلی مهمه. خواهان همون طور که گفتیم، معمولاً صادرکننده چک هست. یعنی کسی که امضا زیر چک رو زده و تعهد پرداخت رو قبول کرده. اما گاهی اوقات، ممکنه ضامن چک هم بخواد این دادخواست رو بده. مثلاً اگر شما برای دوستتون ضامن شدید و یه چک به عنوان ضمانت دادید و حالا دوستتون بدهیش رو کامل پرداخت کرده، شما هم می تونید خواهان این دعوا باشید و بخواید لاشه چک ضمانتی خودتون رو پس بگیرید.

خوانده هم کسیه که چک رو پیش خودش نگه داشته و پس نمیده. این شخص می تونه کسی باشه که چک رو مستقیم از شما گرفته (ذی نفع اولیه) یا ممکنه شخصی باشه که چک از طریق ظهرنویسی به اون منتقل شده (دارنده فعلی چک). نکته مهم اینه که برای طرح دادخواست، باید مشخصات کامل و آدرس دقیق خوانده رو داشته باشید تا بتونید دعوا رو به درستی ثبت کنید.

دستور موقت: سپری محکم برای چک شما

حالا رسیدیم به قسمت خیلی مهم و کاربردی «دستور موقت». فکر کنید شما یه چک به مبلغ بالا دادید و الان بدهی تون تسویه شده، اما طرف مقابل چکتون رو پس نمیده و ممکنه فردا صبح بره بانک و چک رو نقد کنه یا به اجرا بذاره. توی این شرایط، دعوای استرداد لاشه چک ممکنه چند ماه طول بکشه تا به نتیجه برسه. پس باید چیکار کرد؟ اینجا «دستور موقت» مثل یک سپر حفاظتی عمل می کنه!

دستور موقت اصلاً چی هست و چرا توی پرونده چک مثل یک سپر عمل می کنه؟ دستور موقت یه جور حکم فوری از طرف دادگاهه که قبل از رسیدگی کامل به اصل دعوا صادر میشه. هدفش اینه که جلوی ضررهای احتمالی و غیرقابل جبران رو بگیره. توی پرونده چک، دستور موقت می تونه جلوی خرج شدن چک، به اجرا گذاشته شدن اون، یا انتقالش به شخص دیگه رو بگیره. این یعنی شما با یه درخواست فوری، می تونید تا زمانی که دادگاه به اصل پرونده (همون استرداد لاشه چک) رسیدگی می کنه، چکتون رو فریز یا «متوقف» کنید.

چه شرایطی باید باشه تا بشه دستور موقت گرفت؟ برای اینکه دادگاه دستور موقت صادر کنه، چند تا شرط خیلی مهم وجود داره:

1. فوریت: باید به دادگاه ثابت کنید که موضوع خیلی فوریه و اگه همین الان کاری نکنن، ممکنه ضرر جبران ناپذیری به شما وارد بشه. مثلاً اگه چک به نام حامل باشه و هر لحظه ممکنه دست یک نفر دیگه بیفته و خرج بشه، این فوریت وجود داره.
2. خوف ضرر جدی: باید نشون بدید که واقعاً از بابت سوءاستفاده یا خرج شدن چک نگران هستید و این نگرانی منطقیه.
3. جبران ناپذیری ضرر: باید ثابت کنید که اگه چک به اجرا گذاشته بشه یا خرج بشه، جبران خسارت های اون خیلی سخت یا حتی غیرممکن میشه.

مزایای درخواست دستور موقت:

• جلوگیری از خرج شدن چک: مهم ترین مزیت اینه که طرف مقابل دیگه نمی تونه چک رو نقد کنه یا به شخص دیگه ای منتقل کنه.
• جلوگیری از اقدام اجرایی: اگه طرف بخواد چک رو از طریق اداره ثبت یا دادگاه به اجرا بذاره، دستور موقت جلوی این کار رو می گیره.
• توقف عملیات اجرایی: اگر حتی عملیات اجرایی هم شروع شده باشه، با صدور دستور موقت، متوقف میشه.

اهمیت تودیع خسارت احتمالی برای صدور دستور موقت: یکی از نکاتی که باید حواستون باشه اینه که معمولاً برای صدور دستور موقت، دادگاه از شما می خواد که مبلغی رو به عنوان «خسارت احتمالی» توی صندوق دادگستری واریز کنید. این پول برای اینه که اگه بعداً مشخص شد که درخواست دستور موقت شما بی مورد بوده و به طرف مقابل ضرری وارد شده، از این مبلغ بهش خسارت پرداخت بشه. نگران نباشید، اگه شما محق باشید، این مبلغ بهتون برگردونده میشه. معمولاً این مبلغ بین ۱۰ تا ۳۰ درصد مبلغ چک هست.

چطور درخواست دستور موقت رو توی متن دادخواست بنویسیم؟ توی بخش «شرح ماجرا و خواسته» در دادخواستتون، بعد از اینکه داستان چکتون رو گفتید، باید یه پاراگراف جداگانه به درخواست دستور موقت اختصاص بدید و توی اون، فوریت موضوع، خطرات احتمالی و دلایلی که برای صدور دستور موقت دارید رو با جزئیات کامل شرح بدید و به مواد قانونی مربوطه (مثل مواد ۳۱۰ تا ۳۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی) استناد کنید.

تفاوت دستور موقت و تامین خواسته

شاید این سوال برایتان پیش بیاید که دستور موقت با «تامین خواسته» چه فرقی دارد؟ هر دو برای حفظ حقوق خواهان قبل از صدور رأی قطعی هستند، اما کاربردشان کمی متفاوت است.

• تامین خواسته: بیشتر برای زمانی است که شما می خواهید مالی از خوانده توقیف شود تا در صورت پیروزی در دعوا، بتوانید طلب خود را از آن مال وصول کنید. مثلاً اگر از کسی طلب دارید، با تامین خواسته می توانید جلوی نقل و انتقال اموال او را بگیرید تا نتواند آن ها را از دسترس خارج کند.
• دستور موقت: همان طور که گفتیم، برای جلوگیری از یک وضعیت اضطراری و فوری است که ممکن است به شما ضرر جبران ناپذیری بزند. در مورد چک، دستور موقت جلوی خرج شدن یا به اجرا گذاشتن چک را می گیرد.

پس در پرونده استرداد لاشه چک و جلوگیری از سوءاستفاده از آن، دستور موقت کاربرد بیشتری دارد.

مدارک لازم برای تنظیم دادخواست استرداد لاشه چک و دستور موقت

برای اینکه دادخواست شما درست و حسابی و محکم باشه و قاضی بتونه بهش رسیدگی کنه، باید یه سری مدارک رو آماده کنید. یادتون باشه که هرچی مدارکتون کامل تر باشه، شانس موفقیتتون بیشتره. این مدارک مثل آجرهای بنای پرونده شما هستن. اگه آجرها کم یا سست باشن، بنا محکم نمیشه.

مدارک ضروری ای که باید جمع آوری کنید:

1. مدارک هویتی خواهان:
   • تصویر کارت ملی (هم پشت و هم رو)
   • تصویر شناسنامه (تمام صفحات)
   • گاهی اوقات ممکنه کپی برابر اصل شده این مدارک لازم باشه.
2. تصویر لاشه چک:
   • اگر لاشه چک رو دارید اما طرف مقابل پس نمیده، یه عکس یا کپی ازش تهیه کنید.
   • اگه چک رو ندارید یا به سرقت رفته، باید جزئیات کامل چک (شماره، تاریخ، مبلغ، نام بانک، شماره حساب، نام صادرکننده و دارنده) رو به دقت توی دادخواستتون بنویسید.
3. اسناد و مدارک اثبات کننده تسویه حساب یا عدم تحقق شرط: این بخش، قلب پرونده شماست! باید ثابت کنید که دیگه بدهکار نیستید یا اون شرطی که برای چک گذاشته بودید، اتفاق نیفتاده.
   • رسید بانکی یا فیش واریز: اگه مبلغ چک رو به حساب طرف واریز کردید.
   • قرارداد: قراردادی که نشون میده چک بابت چی بوده و حالا اون قرارداد تموم شده یا فسخ شده.
   • شهادت شهود: اگر شاهدانی دارید که از پرداخت شما یا عدم انجام تعهد طرف مقابل خبر دارن، می تونید ازشون بخواید که شهادت بدن. البته شهادت باید کتبی و مستند باشه.
   • اقرارنامه: اگه طرف مقابل به صورت کتبی یا شفاهی اقرار کرده که بدهی شما تسویه شده.
   • مکاتبات: پیامک ها، ایمیل ها یا نامه های کتبی که بین شما و خوانده رد و بدل شده و نشون دهنده تسویه حساب یا وضعیت تعهدات هست.
4. مستندات اثبات فوریت و خطر سوءاستفاده (برای دستور موقت):
   • اگه مثلاً طرف مقابل شما رو تهدید کرده که چک رو به اجرا میذاره، یا شواهدی دارید که نشون میده داره تلاش می کنه چک رو خرج کنه، این ها رو هم می تونید ضمیمه کنید.
   • نشون دادن اینکه چک به نام حامل صادر شده و هر لحظه ممکنه دست یک نفر غریبه بیفته، خودش دلیل خوبی برای اثبات فوریت هست.
5. وکالتنامه: اگه وکیل دارید، باید وکالتنامه ایشون هم ضمیمه دادخواست باشه.
6. فرم دادخواست خام: این فرم رو از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می تونید بگیرید و پر کنید.

نکته مهم: همه مدارک رو کپی بگیرید و کپی ها رو موقع ثبت دادخواست برابر اصل کنید. این کار رو می تونید توی دفاتر اسناد رسمی یا همون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام بدید.

مراحل گام به گام تنظیم و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

خب، حالا که مدارکتون رو آماده کردید، وقتشه که قدم به قدم بریم سراغ تنظیم و ثبت دادخواست. نگران نباشید، این مراحل اونقدرها هم که به نظر میاد پیچیده نیست، فقط نیاز به دقت و حوصله داره.

1. مرحله ۱: جمع آوری و آماده سازی مدارک

   اولین کاری که باید انجام بدید، همون کاریه که تا الان گفتیم: همه مدارک لازم رو جمع آوری کنید. از مدارک هویتی خودتون گرفته تا هر سند و مدرکی که اثبات می کنه شما بدهی ندارید یا لاشه چک باید به شما برگرده. مطمئن بشید که همه کپی ها رو تهیه کردید و در صورت لزوم، آماده برابر اصل کردنشون هستید.

2. مرحله ۲: نگارش متن دادخواست

   اینجا مرحله ای هست که شما داستان خودتون رو برای دادگاه تعریف می کنید. دادخواست رو میشه هم خودتون با راهنمایی یک وکیل بنویسید، هم بدید یک وکیل متخصص براتون بنویسه. متن دادخواست شامل بخش های مختلفیه که باید با دقت پر بشن:

   • خواهان: مشخصات کامل شما (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس و کد پستی).
   • خوانده: مشخصات کامل طرف مقابل (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس و کد پستی). اگه اطلاعات کامل رو ندارید، باید حداقل اطلاعاتی بدید که دادگاه بتونه طرف مقابل رو شناسایی کنه.
   • خواسته: اینجا دقیقاً میگید چی از دادگاه می خواید. مثلاً «صدور حکم بر استرداد لاشه چک به شماره […] تاریخ […] مبلغ […] ریال عهده بانک […] و صدور دستور موقت مبنی بر منع هرگونه اقدام اجرایی و خرج کردن چک فوق».
   • دلایل و منضمات: توی این قسمت، تمام مدارکی که جمع آوری کردید رو لیست می کنید. مثلاً «تصویر مصدق (برابر با اصل) قرارداد خرید و فروش»، «تصویر مصدق رسید بانکی»، «شهادت شهود» و غیره.
   • شرح ماجرا و خواسته: این بخش، مهم ترین قسمت دادخواست شماست. باید اینجا تمام اتفاقات رو به صورت شفاف، دقیق و مستند تعریف کنید. از کی چک رو دادید، بابت چی بوده، چطور تسویه شده یا چرا شرطش محقق نشده، و چرا الان می خواید چکتون رو پس بگیرید. همچنین دلایل فوریتی که برای درخواست دستور موقت دارید رو هم باید اینجا توضیح بدید. مثلاً بگید که «خطر سوءاستفاده از چک، به خصوص با توجه به ماهیت آن (حامل) و اظهارات خوانده، بسیار جدی است و می تواند منجر به خسارات جبران ناپذیری گردد.»

3. مرحله ۳: تودیع هزینه دادرسی

   دعوای استرداد لاشه چک یک «دعوای مالی» محسوب میشه. این یعنی باید بر اساس مبلغ چک، هزینه دادرسی پرداخت کنید. این هزینه رو باید توی دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا بانکی که اونا معرفی می کنن، پرداخت کنید. میزان هزینه دادرسی هر سال تغییر می کنه، پس بهتره قبلش از دفاتر خدمات قضایی یا یک وکیل سوال کنید.

4. مرحله ۴: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست

   با مدارک کامل و دادخواستی که تنظیم کردید، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. اونجا کارشناس پرونده، مدارک شما رو بررسی می کنه، دادخواست رو توی سیستم ثبت می کنه و شماره پرونده به شما میده. یادتون باشه که حتماً این شماره پرونده رو نگه دارید.

5. مرحله ۵: پیگیری پرونده و حضور در جلسات دادگاه

   بعد از ثبت دادخواست، باید پرونده رو پیگیری کنید. از طریق سامانه ثنا می تونید وضعیت پرونده، تاریخ جلسات دادگاه و ابلاغیه ها رو ببینید. حضور به موقع در جلسات دادگاه و ارائه دفاعیات لازم، خیلی مهمه. اگه وکیل دارید، ایشون این مراحل رو به جای شما انجام میده.

نگارش بخش شرح ماجرا در دادخواست

بخش «شرح ماجرا و خواسته» در دادخواستتون، فرصت طلایی شماست تا داستان حقوقی خودتون رو به قاضی تعریف کنید. اینجا جاییه که شما با توضیحات شفاف، دقیق و مرحله به مرحله، قاضی رو در جریان جزئیات قرار می دید. فرض کنید دارید یه داستان رو برای کسی تعریف می کنید که هیچ اطلاعی از ماجرا نداره. باید از صفر شروع کنید و به نکته های کلیدی اشاره کنید.

• شروع کنید: با تاریخ و علت صدور چک شروع کنید. مثلاً: در تاریخ 1402/05/10، یک فقره چک به شماره 123456789 به مبلغ 100 میلیون تومان، عهده بانک ملی شعبه انقلاب، بابت تضمین انجام تعهدات در قرارداد ساخت و ساز آپارتمان شماره 25 مورخ 1402/05/01، در وجه خوانده صادر و تسلیم گردید.
• اتفاقات بعدی: حالا بگید بعد از اون چی شد. آیا تعهدات انجام شد؟ آیا مبلغ پرداخت شد؟ مثلاً: با توجه به اینکه کلیه تعهدات اینجانب به موجب قرارداد فوق الذکر، در تاریخ 1403/01/20 به اتمام رسیده و گواهی پایان کار نیز صادر و تحویل خوانده محترم گردیده است.
• تلاش برای استرداد: توضیح بدید که برای پس گرفتن چک چیکار کردید. پس از اتمام تعهدات، اینجانب بارها به صورت شفاهی و کتبی (مدارک پیوست) از خوانده محترم درخواست استرداد لاشه چک مذکور را نموده ام، اما متأسفانه ایشان بدون دلیل موجه از این امر خودداری می نماید.
• دلایل فوریت برای دستور موقت: اینجا باید دلایل نگرانی خودتون رو برای دستور موقت مطرح کنید. نظر به اینکه چک فوق الذکر به نام ‘حامل’ صادر شده و هر لحظه امکان سوءاستفاده از آن، از جمله به جریان انداختن اجراییه یا انتقال به اشخاص ثالث وجود دارد و این امر می تواند خسارات مادی و معنوی جبران ناپذیری را به اینجانب وارد کند، لذا فوریت در رسیدگی و صدور دستور موقت برای جلوگیری از وقوع این ضررها، کاملاً محرز است.
• خلاصه درخواست: در انتها، به وضوح بگید که چی می خواید. لذا با عنایت به مراتب فوق و مدارک پیوست، استناداً به مواد 198، 310 و 325 قانون آیین دادرسی مدنی و مواد مربوطه از قانون چک، تقاضای صدور حکم بر استرداد لاشه چک یادشده و همچنین صدور دستور موقت مبنی بر منع هرگونه اقدام اجرایی و خرج کردن چک تا زمان صدور رأی نهایی مورد استدعاست. اینجانب آمادگی تودیع خسارت احتمالی را دارم.

این شرح ماجرا باید طوری باشه که هر کسی با خوندنش، کامل متوجه بشه که چه اتفاقی افتاده و شما حق دارید چکتون رو پس بگیرید.

نمونه متن کامل دادخواست استرداد لاشه چک و دستور موقت

خب، حالا که با تمام جزئیات آشنا شدید، اینجا یک نمونه دادخواست رو براتون آماده کردیم که می تونید با پر کردن اطلاعات خودتون، ازش استفاده کنید. یادتون باشه که هر پرونده ای جزئیات خاص خودش رو داره و بهتره قبل از ثبت، با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا مطمئن بشید همه چیز درست و دقیقه و به مشکل برنخورید.

به نام خدا

عنوان: دادخواست استرداد لاشه چک و صدور دستور موقت

مشخصات خواهان:

1. نام: [نام]
2. نام خانوادگی: [نام خانوادگی]
3. نام پدر: [نام پدر]
4. کد ملی: [کد ملی]
5. آدرس کامل: [شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه، واحد، کد پستی]
6. شماره تماس: [شماره همراه]

مشخصات خوانده:

1. نام: [نام]
2. نام خانوادگی: [نام خانوادگی]
3. نام پدر: [نام پدر]
4. کد ملی: [کد ملی]
5. آدرس کامل: [شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه، واحد، کد پستی]
6. شماره تماس: [شماره همراه]

وکیل/نماینده قانونی: (در صورت وجود، مشخصات کامل وکیل)

خواسته:

1. صدور حکم بر استرداد لاشه یک فقره چک به شماره [شماره چک] تاریخ [تاریخ صدور چک] مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به انضمام کلیه خسارات دادرسی (از جمله هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل در صورت داشتن وکیل).
2. صدور دستور موقت مبنی بر منع خوانده از هرگونه اقدام اجرایی، ظهرنویسی، انتقال و خرج کردن چک فوق الذکر تا تعیین تکلیف نهایی پرونده.

دلایل و منضمات:

1. تصویر مصدق (برابر با اصل) کارت ملی خواهان
2. تصویر مصدق (برابر با اصل) چک مورد نظر (در صورت موجود بودن و دسترسی به تصویر آن)
3. تصویر مصدق (برابر با اصل) [ذکر سند اثبات کننده تسویه حساب یا عدم تحقق شرط، مثلاً قرارداد فروش ملک مورخ 1402/08/15، رسید واریز وجه بانکی شماره 123456 مورخ 1403/01/10، گواهی اتمام پروژه/تعهدات از طرف ثالث مورخ …]
4. تصویر مصدق (برابر با اصل) وکالتنامه (در صورت داشتن وکیل)
5. [سایر مدارک مانند استشهادیه محلی، مکاتبات، پیامک ها یا هر سند دیگری که ادعای شما را تقویت می کند]

شرح ماجرا و خواسته:

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان محل دادگاه صالح]

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند که اینجانب خواهان، در تاریخ [تاریخ صدور چک] یک فقره چک به شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] را به منظور [علت صدور چک را به وضوح ذکر کنید، مثلاً تضمین حسن انجام کار در پروژه ساختمانی/پرداخت بخشی از ثمن معامله آپارتمان/بابت ودیعه اجاره بها طبق قرارداد اجاره شماره …] در وجه خوانده محترم صادر و تسلیم نمودم.

اکنون [به وضوح توضیح دهید که چرا لاشه چک باید مسترد شود، مثلاً: تمامی تعهدات قراردادی اینجانب به موجب قرارداد [نام قرارداد] شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد] به صورت کامل انجام شده و قرارداد به اتمام رسیده است و هیچ گونه بدهی و تعهدی نسبت به خوانده محترم ندارم. (در اینجا به تاریخ دقیق اتمام تعهد یا پرداخت اشاره کنید، مثلاً «در تاریخ 1403/02/01»).]

علی رغم مراجعات مکرر حضوری و درخواست کتبی/شفاهی (مستندات پیوست) از تاریخ [تاریخ اولین درخواست برای استرداد چک]، متأسفانه خوانده محترم بدون هیچ گونه دلیل موجهی از استرداد لاشه چک مذکور خودداری می نماید.

نظر به اینکه [دلایل فوریت و خوف ضرر را ذکر کنید، مثلاً: خطر سوءاستفاده از چک موصوف، از جمله مطالبه وجه آن از طریق اجراییه یا به جریان انداختن آن از طریق ثبت اسناد و املاک، یا به دلیل ماهیت حامل بودن چک، احتمال انتقال آن به اشخاص ثالث، متصور است و این امر می تواند خسارات جبران ناپذیری به اینجانب وارد کند و حقوق بنده را تضییع نماید]، لذا با استناد به مواد 198 (جهت دعوای استرداد)، مواد 310 و 325 (جهت درخواست دستور موقت) قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی و سایر مواد مربوطه از قانون چک، ضمن تقدیم این دادخواست، تقاضای صدور حکم بر استرداد لاشه چک فوق الذکر و همچنین، به دلیل فوریت موضوع و خوف ضرر احتمالی، صدور دستور موقت مبنی بر منع هرگونه اقدام اجرایی، ظهرنویسی، انتقال و خرج کردن چک تا زمان صدور رأی نهایی و قطعیت آن، مورد استدعاست. لازم به ذکر است که اینجانب آمادگی کامل جهت تودیع خسارت احتمالی را دارم.

با تشکر و احترام

محل امضاء و تاریخ:

خواهان / وکیل خواهان: [نام و نام خانوادگی]

تاریخ: [تاریخ روز تنظیم دادخواست]

نکات حقوقی کلیدی و چالش های رایج در پرونده های استرداد لاشه چک

حالا که متن دادخواست رو دیدید و مراحلش رو می دونید، بد نیست چند تا نکته حقوقی مهم رو هم با هم مرور کنیم که توی مسیر پرونده ممکنه به دردتون بخوره و با چالش های رایج آشنا بشید. این نکته ها مثل چراغ راهنما هستن توی یه مسیر پرپیچ و خم.

• اهمیت اثبات پرداخت یا عدم انجام تعهد، کلید پیروزی شماست: توی دادگاه، حرف شما تنها کافی نیست. باید بتونید با مدرک و سند، ثابت کنید که یا بدهی چک رو پرداخت کرده اید، یا اون شرطی که برای دادن چک گذاشته بودید، محقق نشده. بدون دلیل محکم، ممکنه دعوای شما با مشکل مواجه بشه. پس هرگونه رسید، گواهی، پیامک، ایمیل یا شاهدی که این موضوع رو تأیید می کنه، نگه دارید و ضمیمه پرونده کنید.

• نقش شهادت شهود در اثبات موضوع: توی بعضی از پرونده ها، اگه سند کتبی محکمی نداشته باشید، شهادت شهود می تونه خیلی بهتون کمک کنه. مثلاً اگه کسی شاهد بوده که شما پول رو به طرف مقابل دادید یا شاهد بوده که توافق خاصی برای چک وجود داشته. البته شهادت باید مستدل و منطقی باشه و شاهدان، رابطه مشخصی با پرونده نداشته باشن.

• چک های تضمینی: این ها با بقیه فرق دارن؟ بله! چک های تضمینی که معمولاً برای ضمانت یک قرارداد یا حسن انجام کار صادر میشن، قواعد خاص خودشون رو دارن. توی این موارد، شما باید ثابت کنید که اون تعهدی که برایش چک رو تضمین کردید، به طور کامل انجام شده یا قرارداد فسخ شده. صرف اینکه زمان گذشته، دلیل کافی برای استرداد چک تضمینی نیست، مگر اینکه توی قرارداد اصلی شرط شده باشه که با گذشت زمان مشخصی، چک قابل استرداده. پس توی اینجور موارد، قرارداد اصلی رو خوب بخونید.

• دعوای استرداد لاشه چک و ابطال اجراییه: بعضی وقت ها ممکنه طرف مقابل از خدا بی خبر، چک شما رو به اجرا گذاشته باشه و اجراییه صادر شده باشه. توی این حالت، شما علاوه بر درخواست استرداد لاشه چک، باید «ابطال اجراییه» رو هم از دادگاه بخواید. این دوتا می تونن با هم توی یک دادخواست مطرح بشن و دادگاه به هر دو رسیدگی می کنه.

• مهلت قانونی برای طرح دعوا: برخلاف بعضی دعاوی که مهلت دارن، برای استرداد لاشه چک، قانون مهلت خاصی رو تعیین نکرده. یعنی شما هر وقت بخواید می تونید این دادخواست رو بدید. اما یادتون باشه که هرچی زودتر اقدام کنید، بهتره. چون با گذشت زمان، ممکنه اثبات ادعاهاتون سخت تر بشه یا طرف مقابل، از چک سوءاستفاده های بیشتری کرده باشه. پس «کار امروز رو به فردا ننداز»!

• تکلیف خسارات احتمالی که به شما وارد شده: اگه به خاطر پس ندادن لاشه چک، به شما ضرری وارد شده، مثلاً هزینه های بانکی یا اعتباری، یا حتی ضررهای معنوی، می تونید ضمن همین دادخواست، مطالبه خسارت هم بکنید. باید بتونید این خسارات رو به دادگاه ثابت کنید.

• اهمیت مستندسازی و نگهداری مدارک: حتی اگه فکر می کنید کارتون با طرف مقابل حل شده، همیشه مدارک مربوط به تسویه حساب رو نگه دارید. از فیش های واریز گرفته تا پیامک ها و ایمیل ها. این کار توی شرایطی مثل همین دعوای استرداد لاشه چک، مثل یه فرشته نجات عمل می کنه.

چک تضمینی و شرایط استرداد آن

چک های تضمینی، اغلب برای محکم کاری در معاملات یا قراردادها صادر می شوند. مثلاً شما چکی را به عنوان ضمانت تخلیه ملک در پایان قرارداد اجاره می دهید. یا چکی را به عنوان ضمانت حسن انجام کار در یک پروژه. در این موارد، تا زمانی که آن تعهد اصلی (تخلیه ملک، اتمام پروژه) به درستی انجام نشده باشد، دارنده چک حق دارد آن را نزد خود نگه دارد.

برای استرداد لاشه چک تضمینی، شما باید به دادگاه ثابت کنید که:

• تعهد اصلی که چک بابت آن صادر شده بود، کاملاً انجام شده است. (مثلاً ملک را بدون هیچ خسارتی تخلیه کرده اید و رسید تحویل داده اید.)
• یا اینکه قرارداد اصلی فسخ شده و دیگر نیازی به این تضمین نیست.
• و یا اینکه مدت زمان تضمین به پایان رسیده و طبق قرارداد، چک باید مسترد شود.

پس، صرفِ اینکه مدت زیادی از صدور چک گذشته، دلیل کافی برای پس گرفتن چک تضمینی نیست و حتماً باید «شرط» مربوط به آن محقق شده باشد.

نمونه آرای دادگاه در خصوص استرداد لاشه چک (بررسی و تحلیل)

حالا که با کلیات آشنا شدید، بد نیست چند نمونه واقعی از آرای دادگاه رو با هم ببینیم تا بهتر بفهمید که توی عمل، دادگاه ها چطور به این پرونده ها رسیدگی می کنن و چرا بعضی وقت ها پرونده رد میشه یا رأی عوض میشه. این مثال ها کمک می کنن دید واقع بینانه تری نسبت به مسیر حقوقی پیدا کنید.

نمونه رای دادگاه بدوی: وقتی که دعوا رد میشه!

ببینید، توی یک پرونده واقعی، خواهان درخواست استرداد لاشه چک رو داده بود. اما دادگاه بدوی رأی به بطلان دعوا داد. چرا؟ چون دادگاه معتقد بود که صدور چک خودش نشونه بدهکاری صادرکننده است و لزوماً ارتباط مستقیمی با روابط قراردادی طرفین نداره. یعنی شما باید دلیل محکمتری برای پس گرفتن چک داشته باشید تا صرف وجود یک قرارداد یا اینکه شما فکر می کنید بدهکار نیستید. دادگاه گفته بود که تا زمانی که بدهی اثبات نشه، صرف ارائه قرارداد یا ادعا، کافی نیست و حکم به بطلان دعوا داد. این نشون میده که صرفِ وجود چک در دست طرف مقابل، دلیل کافی برای استرداد نیست و شما باید با مدارک معتبر اثبات کنید که بدهی تسویه شده یا شرطی که برای چک گذاشته بودید، محقق نشده.

رأی دادگاه بدوی

در مورد پرونده ج.س و ع.م که با وکالت ح.پ، وکیل پایه یک دادگستری، علیه م.ج مطرح شده، خواسته این بوده که به رسیدگی پرداخته و حکم به محکومیت و الزام خواندگان برای استرداد چک شماره به علاوه خسارات وارده از جمله هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل صادر گردد. با توجه به این که صدور چک به معنای مدیونیت صادرکننده است و ارتباطی با روابط قراردادی طرفین ندارد، دادگاه درخواست خواهان را فاقد دلیل معتبر تشخیص داده و بر اساس ماده 197 قانون آیین دادرسی مدنی، حکم به بطلان دعوی خواهان صادر می کند. این رای به صورت حضوری اعلام شده و ظرف بیست روز پس از ابلاغ، قابل تجدیدنظر در دادگاه های محترم تجدیدنظر استان تهران است.

رئیس دادگاه عمومی تهران  اکبرین

نمونه رای دادگاه تجدیدنظر: وقتی ایرادها مشخص میشه!

حالا همون پرونده بالا رو در نظر بگیرید که رفت دادگاه تجدیدنظر. اینجا قاضی های تجدیدنظر اومدن و گفتن که نه، توی این پرونده ایرادهایی وجود داره که باید رفع بشه. مثلاً یکی از ایرادهای مهم این بود که هزینه دادرسی دعوای مالی درست پرداخت نشده بود. ببینید، دعوای استرداد لاشه چک، یک دعوای مالیه. یعنی باید بر اساس مبلغ چک، هزینه دادرسی رو پرداخت کنید. توی این پرونده، هم توی مرحله بدوی و هم توی مرحله تجدیدنظر، این هزینه به درستی محاسبه و پرداخت نشده بود. این نشون میده که حتی توی مراحل قانونی هم، کوچکترین اشتباه توی جزئیات مثل پرداخت هزینه دادرسی یا ابطال تمبر، می تونه کل پرونده رو به خطر بندازه و باعث نقض رأی بشه. پس حواستون باشه که علاوه بر اصل ماجرا و مدارک، نکات ریز حقوقی و اداری هم خیلی مهمن و باید با دقت انجام بشن.

رأی دادگاه تجدیدنظر

در خصوص پرونده تجدیدنظرخواهی ج.س و ع.م با وکالت ح.پ، وکیل پایه یک دادگستری، علیه م.ج و در رابطه با دادنامه شماره * که از شعبه ** دادگاه عمومی تهران صادر شده و شامل حکم بطلان دعوی خواهان در خصوص استرداد یک فقره چک به شماره 5429852/652 به مبلغ یکصد و سی میلیون تومان می باشد، لازم به ذکر است که از آنجا که موضوع استرداد چک جنبه مالی دارد، هزینه دادرسی در مرحله تجدیدنظر به مبلغ 245000 تومان واریز نشده است. به همین دلیل، پرونده از این نظر دچار نقص است. همچنین، ابطال تمبر هزینه دادرسی در مرحله بدوی به عنوان موضوع غیرمالی محاسبه شده که این نیز موجب نقض پرونده می گردد. دفتر دادگاه موظف است پرونده را به منظور رفع نقص به دفتر دادگاه بدوی ارسال کند تا پس از اصلاحات لازم، مجدداً به این دادگاه ارسال شود.

نتیجه ای که از این نمونه ها می گیریم اینه که توی پرونده های استرداد لاشه چک، هم باید مدارک کامل و مستند داشته باشید و هم از لحاظ شکلی و اداری، همه چیز رو درست و دقیق انجام بدید. یه اشتباه کوچیک، از ندادن مدرک مهم گرفته تا عدم پرداخت صحیح هزینه دادرسی، می تونه نتیجه پرونده رو کاملاً عوض کنه و کار شما رو به تأخیر بندازه. پس توی اینجور مسائل، دقت و مشاوره با یک متخصص، حرف اول رو می زنه.

نتیجه گیری و توصیه پایانی

خب، تا اینجا با هم دیدیم که استرداد لاشه چک، یک موضوع ساده نیست و پیچیدگی های حقوقی خاص خودش رو داره. از لحظه تصمیم گیری برای پس گرفتن لاشه چک تا ثبت دادخواست و پیگیری پرونده توی دادگاه، هر قدمی که برمی دارید، باید با آگاهی و دقت کافی باشه. اهمیت این کار زمانی بیشتر خودش رو نشون میده که بدونیم چقدر احتمال سوءاستفاده از لاشه چک وجود داره و یک سهل انگاری کوچیک، می تونه چه دردسرهای بزرگی رو برای ما به وجود بیاره.

یادتون باشه که اقدام به موقع و صحیح، می تونه جلوی خیلی از مشکلات احتمالی رو بگیره. اگه چکتون رو دادید و بدهی تون رو تسویه کردید، یا اون شرطی که برای چک گذاشته بودید محقق نشده و حالا لاشه چک توی دست طرف مقابل مونده، کوتاهی نکنید! از ابزارهای قانونی مثل «دادخواست استرداد لاشه چک» و «دستور موقت» استفاده کنید تا از حقوق خودتون دفاع کنید. چون حق گرفتنیه، نه دادنی!

با توجه به تمام نکاتی که گفتیم، از جمله پیچیدگی های تنظیم دادخواست، جمع آوری مدارک، اثبات ادعا و رعایت جزئیات قانونی و حتی اداری (مثل پرداخت هزینه دادرسی)، همیشه توصیه میشه که برای پرونده های این چنینی، حتماً با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص مشورت کنید. یک وکیل کاربلد، نه تنها توی تنظیم دادخواست و جمع آوری مدارک به شما کمک می کنه، بلکه با دانش و تجربه اش، می تونه شما رو توی تمام مراحل پرونده راهنمایی کنه و شانس موفقیت شما رو به شکل چشمگیری بالا ببره. پس به خودتون کمک کنید و قبل از هر اقدامی، راه درست رو انتخاب کنید. می تونید برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه استرداد لاشه چک و دستور موقت، با ما در ارتباط باشید تا بهترین مسیر رو بهتون نشون بدیم.